Gần đây trong những ngày theo dõi thị trường, tôi đã phát hiện ra một hiện tượng rất thú vị và hiểu rõ hơn về một chủ đề cũ nhưng luôn luôn mới — tại sao các nhà đầu tư nhỏ lẻ lại rất khó để thoát khỏi vai trò của mình. Nhiều người nói rằng thiếu kiến thức và kỹ năng, nhưng tôi nghĩ vấn đề cốt lõi thực ra nằm ở chỗ khác: không thể chịu đựng được sự thử thách lặp đi lặp lại của chu kỳ thị trường.

Bạn thường thấy cảnh này: mọi người kỳ vọng một đồng coin sẽ tăng lên 10 đô la, kết quả sau ba ngày đi ngang, kỳ vọng của tất cả mọi người đột nhiên giảm thẳng xuống còn 2 đô la. Không có tin xấu, không có tin tiêu cực, chỉ đơn giản là vì thị trường không có động thái — cơ bản của đồng coin không thay đổi, logic kỹ thuật không thay đổi, duy nhất thay đổi là tâm lý con người. Đó chính là trò chơi tâm lý mà thị trường chơi khéo nhất.

Nhiều người nhầm tưởng rằng kẻ giết chết thị trường bò lớn nhất chính là sự sụt giảm mạnh. Thực ra không phải vậy. Sụt giảm mạnh nhất chỉ làm bạn khó chịu trong vài ngày, nhưng đi ngang mới là chiếc máy xay thịt thực sự — nó có thể trong vài tháng, từng chút một xói mòn tất cả niềm tin của bạn vào một khoản đầu tư. Khi tài khoản từ 100U giảm xuống còn 1U, bạn vẫn còn có thể cắn răng chịu đựng; nhưng từ 1U giảm xuống còn 0.6U, đa số mọi người bắt đầu chán nản đồng coin này "không có triển vọng". Mặc dù rõ ràng đã nói là dài hạn tích cực, nhưng chỉ sau một thời gian ngắn, họ lại trở thành nhà đầu cơ ngắn hạn.

Nếu bạn nghĩ rằng điều bạn thực sự sợ hãi là thua lỗ, có thể bạn đã quá đơn giản hóa vấn đề. Quan sát kỹ sẽ thấy, nhà đầu tư nhỏ lẻ thực sự sợ là "cầm" — cầm lợi nhuận trên sổ sách, trái lại bắt đầu lo lắng. Cùng một đồng coin, khi tăng 10 lần bạn không dám động, khi tăng 3 lần lại muốn bán chạy, càng kiếm được nhiều lại càng cảm thấy thiếu tự tin. Nói cách khác, nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ không sợ mất tiền, mà sợ kiếm được tiền.

Đây chính là lý do tại sao các nhà lớn chơi rất khéo. Các chiến thuật của họ thực ra rất rõ ràng: dùng chu kỳ dài như 4 năm rưỡi để từng bước đánh bại niềm tin của nhà đầu tư nhỏ lẻ — biến kỳ vọng "mười lần" ban đầu thành "hai lần cũng được", biến một đợt bull market có thể ăn hết thành một trạng thái "chỉ cần cắn một miếng là cảm thấy may mắn". Khi tất cả mọi người mất đi khát vọng về lợi nhuận dài hạn, chỉ còn quan tâm đến lợi nhuận nhỏ trước mắt, chính là lúc họ bắt đầu kéo thị trường tăng giá thật sự.

Trong suốt 4 năm rưỡi giảm hoặc đi ngang này, bề ngoài có vẻ như thị trường "không tăng trưởng", nhưng về bản chất thực ra là đang lấy đi từng chút lợi nhuận tương lai vốn thuộc về nhà đầu tư nhỏ lẻ. Thị trường bò chưa bao giờ chỉ đơn thuần là do tăng giá — nó được tạo ra qua từng lần giảm, từng lần đi ngang, từng lần cố gắng kiên trì.

Điều thực sự tàn nhẫn là gì? Không phải là "giảm đến mức không ai dám mua", mà là "tăng đến mức không ai dám cầm". Những năm qua, tôi đã chứng kiến quá nhiều cơ hội bị phá hỏng bởi cảm xúc, cũng đã thấy quá nhiều người thông minh bị chu kỳ mài mòn. Người sống sót cuối cùng thường không phải là người thông minh nhất, không phải là người dự đoán xu hướng tốt nhất, mà là những người rõ ràng về mục đích của mình, có thể kiên trì chịu đựng áp lực của chu kỳ.