#GateWeb3LaunchpadBOB上线 “Sıfıra dönüş” uyarısından “Kral” dönüşüne, FIL gerçekten ne yaşadı?

Bir hikaye anlatayım, yakın zamanda aşağıdaki “Gelecek Dünya Deneyim Merkezi” sürekli kapalı olan yer aniden kuyruklar oluşturmaya başladı, söylentilere göre sahibi içerdeki VR gözlüklerini en yeni modelle değiştirmiş, hatta kokuları alabiliyorlar, bu da birçok kişinin kart almasına neden oldu.

Bu sahne bana son zamanlarda bazı dijital varlıkların çılgınlığını hatırlattı, mesela Filecoin adlı olan, bir zamanlar yarı ölüydü, aniden “hava” yapmaya başladı.

Birçok kişi bana gelip sordu, “Hocam bakın, teknolojik yükseltme yapıldı, ekosistem hayata geçti, artık değer keşfi başladı mı?”

Her “değer keşfi” dediğimde, hem gülecek hem de ağlayacak gibi bir hisse kapılırım.

Bu, deneyim merkezi sahibinin size “artık görebiliyoruz, hatta koklayabiliyoruz, bu yüzden üyelik kartımız bu değeri hak ediyor” demesine benzer.

Ama esasen, siz hâlâ o küçük karanlık odada gözlük takıyorsunuz ve “geleceği koklama” ihtiyacınız değil, aslında diğerlerinin kuyrukta olduğunu görünce, kaçırmamak için para ödüyorsunuz.

Bu yüzden bugün “çekiciliği giderme” yapmamız gerek.

Konuşacağımız şey, belli bir kodun yükselişi veya düşüşü değil, finans dünyasının sonsuz bir teması: hikâye veya anlatı.

Birçok durumda, özellikle yeni bir şey ortaya çıktığında ve kimse anlamıyorsa, varlıkların fiyatı esasen onun “anlatısının” fiyatıdır.

Satın aldığınız şey, onun şu anki değeri değil, hatta geleceği değil, size heyecan veren “olasılık”tır.

Önce bu FIL adlı şeyi bir örnek olarak inceleyelim.

Onun temel anlatısı nedir?


“Merkeziyetsiz depolama”, Web3 çağının “veri temeli”.

Bu hikaye çok büyük anlatılıyor, anlamı şu: artık verilerimiz Amazon veya Google’ın sunucularında değil, dünya genelinde sayısız madenci’nin harddisklerinde, baharat serpiştirir gibi dağıtılmış olacak, güvenli, sansüre dayanıklı, asla kaybolmayan.

Dinlerken heyecan verici değil mi?

Bu, dijital dünyanın “Bağımsızlık Bildirgesi” gibi.

Ama bu büyük anlatıyı, basit bir “çadır tiyatrosu” sahnesine çevirdiğinizde, hemen anlarsınız.

Esasen, mahallemizde bir kütüphane inşa etmek istiyoruz, ama para yok, bina yapamıyoruz. Bu yüzden yönetim kurulu çağrı yapıyor: “Herkes kitaplarını kendi evinde tutmasın, birkaç sayfa alıp birbirimize emanet edelim.”

Zhang’ın evinde “Savaş ve Barış”ın ilk sayfası var, Li’nin evinde ikinci sayfa, Wang’ın evinde üçüncü sayfa… Böylece, teorik olarak, mahallede bir kişi bile olsa, bu kitap “asla kaybolmaz”.

İşte bu “merkeziyetsizlik”.

Güzel görünüyor, ama pratikte ne olur?

İşte bu kitabı görmek istediğinizde, önce yönetim kuruluna (yani ağa) seslenmeniz gerekir, sonra Zhang, Li ve Wang duyar ve size evlerindeki birkaç sayfayı getirir.


Bu süreç zaman alır, “koşu ücreti” (Gas ücreti) gerekir.

Diyelim Zhang taşındı veya harddiski bozuldu?

Yönetim kurulu yedekleme mekanizması olduğunu söylüyor, Zhao Liu’yu bulup ilk sayfayı saklamışlar, ama bu iletişim ve erişim maliyetleri, doğrudan merkezi bir kütüphaneye gitmekten çok daha yüksektir.

Son zamanlarda “teknoloji yükseltmeleri”, mesela FVM sanal makinesi, bu çadır tiyatrosu kütüphaneye benzetildiğinde, bu, yönetim kurulunun “İyi haber! Artık kitap saklayabiliyoruz, hatta kitapların yanında okuma kulüpleri, kahve satışı, imza günü düzenleyebiliriz!” demesine eşdeğerdir. Bu elbette iyi bir gelişme, kütüphanenin fonksiyonlarını artırır.

Gas ücretlerinin “yarı fiyatına” indirilmesi ise, yönetim kurulunun “İyi haber! Artık kitaplar arası koşu ücretleri yüzde 50 indirimli!” demesine benzer. Bu da iyi, işletme maliyetlerini düşürür.

Ama esas mesele şu: Bu gelişmeler, “mahalle yardım kütüphanesi” deneyimini “çok zor kullanılır”dan “biraz zor kullanılır” seviyesine getiriyor, temel bir şeyi değiştirmiyor—ki, yüksek verimli, ucuz ve stabil veri okuma-yazma gerektiren ticari uygulamalar için, hâlâ en iyi seçenek, o pencereli, temiz, her zaman erişilebilir, fiyatı ucuz olan “şehir merkezi kütüphanesi” (Amazon AWS, Alibaba Cloud) olmaya devam ediyor.

Burada bir soğuk gerçek bombası patlatmak gerekirse: Web3 dünyasında, depolama ve veri okuma maliyetleri, özellikle yüksek frekanslı okuma, şu an astronomik rakamlarda.

Merkeziyetsiz depolamanın en büyük değeri, “depolama”dır, yani “duruyor”.

Bu, sonsuza kadar orada kalmasını istediğiniz şeyler için uygundur, mesela bazı yasal kayıtlar veya “miras bırakmak” istediğiniz dijital sanat eserleri.

Bu, bir dijital kasa gibidir, ama günlük kullanacağınız tencere-tava gibi değil.

Bunu anladığınızda, piyasanın çılgınlığına tekrar baktığınızda, mantığın yanlış olduğunu fark edersiniz.

Piyasa, “depolama” mantığını kullanarak, “kasa” fiyatını şişiriyor.

Kurumsallar geliyor, bireysel yatırımcılar FOMO yapıyor, herkes TVL’nin (Toplam Kilitli Değer) ne kadar arttığını, ekosistem uygulamalarının kaç tane daha eklediğini konuşuyor.

Ama arka planda insan doğası çok basit: Hikâye yeniden güzel olmaya başladı.

Uzun ayı piyasasında, herkes “merkeziyetsiz depolama” hikayesinden sıkılmıştı, şimdi yeni bölümler—“ekosistem patlaması” ve “maliyetlerin düşmesi”—ekleniyor, sanki eski, sıkıcı bir filmi yeni efektler ve seslendirmeyle yeniden izletiyorlar, insanlar tekrar bilet alıp izlemeye hevesleniyor.

Tarih boyunca defalarca tekrar etti bu.

19. yüzyıl demiryolu balonlarında, insanlar taşımacılık verimliliğine değil, “tüm ülkeyi bağlayan” hayaline yatırım yapıyordu.

2000’lerin internet balonunda ise, insanlar şirketlerin kârlılığına değil, “gözlere” yatırım yapıyordu, yani sitelerin tıklanma oranlarına.

Bugün ise, birçok Web3 projesine yatırım yapanlar, şu anki gerçek kullanımına değil, “geleceği devrimleyecek” anlatıya yatırım yapıyor.


Bu yüzden, bu tür varlıkların fiyat hareketlerini sadece teknik veya temel analizle değerlendirmek yeterli değil.

Bir “anlatı analizi” boyutu eklemelisin.

Kendine birkaç soru sor: Bu hikâye şu anda hangi bölümde?

Hikâyeyi dinleyenlerin sayısı artıyor mu?

Daha iyi hikâye anlatan yeni kişiler geliyor mu?

Dışsal olaylar, örneğin politika veya makroekonomik gelişmeler, bu hikâyeye yeni “buff”lar ekliyor mu?

Bir anlatı gerilemeye başladığında veya daha büyük bir anlatı tarafından geçildiğinde, ne kadar teknik gelişmiş olursa olsun, fiyatlar hızla düşebilir.

Aksine, temel göstergeleri sadece “çadır tiyatrosu” olsa bile, anlatı güçlü ve çekici ise, fiyatlar yükselebilir.

Bu, doğru veya yanlış meselesi değil, insan doğasının işleyiş şeklidir; finansal piyasalardaki çekicilik ve acımasızlık burada birleşir.

Elbette, biz sıradan insanlar, anlatının özünü kavrasak da, piyasa çılgınlığı sırasında kendimizi tutmak zordur.

Sonuçta, bir kez “zengin olma” fırsatını kaçırmak, para kaybetmekten daha zor gelir.