Tiêu hủy token hay mua lại token, cái nào thực sự hiệu quả hơn?

Question

Trong giới tiền điện tử, nhiều người thường nghe đến các thuật ngữ “đốt” (バーン) và “mua lại” (買い戻し), nhưng thực chất chúng là gì thì không phải ai cũng rõ. Nói đơn giản, cả hai đều là chiến lược giảm cung để nâng cao giá trị token.

Đốt token là chia tay mãi mãi

Gửi token vào địa chỉ zero address (ví không ai truy cập được) thì token đó sẽ hoàn toàn biến mất. Không thể lấy lại được nữa. Trong thời kỳ bùng nổ tiền điện tử từ 2017-2018, các dự án như Bitcoin Cash (BCH), Binance Coin (BNB), Stellar (XLM) đều từng thực hiện cách này.

Các dự án mới thường bắt đầu với lượng cung lớn, ví dụ 1 nghìn tỷ token, giá trị ban đầu chỉ vài xu. Sau đó, họ sẽ “đốt” hàng tỷ token để giảm lượng cung, từ đó tạo ra tính khan hiếm và đẩy giá lên.

Điểm cần chú ý: Token bị đốt sẽ hoàn toàn biến mất, không thể khôi phục. Đôi khi, các nhà phát triển tuyên bố “đã đốt” nhưng thực ra chỉ là giữ token trong ví riêng, không thực sự tiêu hủy.

Mua lại là giữ token trong ví

Khác với đốt, mua lại là các nhà phát triển mua token từ thị trường rồi giữ trong ví của họ. Không tiêu hủy, không đưa ra ngoài thị trường. Binance đã thực hiện cơ chế này theo định kỳ, mỗi quý dùng 20% lợi nhuận để mua lại BNB. Trong đợt đốt tháng 10 năm 2021, hơn 1,33 triệu token đã bị rút khỏi thị trường.

Ưu điểm của mua lại là độ tin cậy cao. Các giao dịch này được lập trình sẵn trong hợp đồng thông minh, tự động thực thi, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của nhà phát triển.

Vậy, giảm cung có thực sự làm giá tăng không?

Về lý thuyết, có thể đúng. Nhưng thực tế phức tạp hơn nhiều.

Lý do hiệu quả:

Giảm cung làm tăng tính khan hiếm
Giúp giá ổn định dài hạn
Tăng sự gắn bó của nhà đầu tư

Lý do hiệu quả thấp hoặc không chắc chắn:

Đốt token chưa chắc đã làm giá tăng
Tiền tệ giảm phát có thể làm giảm tiêu dùng (kéo theo hệ sinh thái co lại)
Nếu tốc độ đốt vượt quá tốc độ tăng trưởng, thanh khoản có thể cạn kiệt
Có thể chỉ là hiệu ứng tâm lý, không thực chất

Có thể bị lợi dụng để lừa đảo

Các nhà phát triển có thể tuyên bố “đã đốt” nhưng thực ra chỉ chuyển token vào ví riêng hoặc dùng để che giấu các cá mập (whale). Vì vậy, minh bạch thông tin là rất quan trọng.

Cuối cùng, mua lại có xu hướng trở thành phương pháp chính?

Các dự án lớn như Nexo, Binance tập trung vào mua lại vì dễ kiểm soát hơn. Có thể điều chỉnh, đưa token trở lại thị trường khi cần thiết. Linh hoạt hơn so với đốt hoàn toàn.

Cũng giống như các công ty mua lại cổ phần của chính mình trong thị trường truyền thống, nhằm ổn định giá và nâng cao giá trị.

Tuy nhiên, bất kể chọn phương pháp nào, cộng đồng cần tỉnh táo theo dõi dự án để đảm bảo không trở thành công cụ lừa đảo hoặc Ponzi, và dự án có thực sự mang lại giá trị dài hạn hay không. Đó mới là điều quan trọng.