ZKsync là gì? Tìm hiểu giải pháp Layer 2 hot nhất của Ethereum trong một bài viết

Nói đơn giản, ZKsync là “giúp Ethereum phân luồng”. Mỗi giây xử lý được 100,000 giao dịch, nhanh hơn Ethereum hàng trăm lần, phí rẻ đến mức gần như miễn phí.

Cơ chế cốt lõi: Zero-Knowledge Proof hoạt động thế nào?

ZKsync sử dụng một thứ gọi là “zero-knowledge proof” (bằng chứng không tiết lộ). Nghĩa là: Tôi có thể chứng minh “tôi biết một bí mật”, nhưng không cần nói cho bạn bí mật đó là gì.

Trên ZKsync:

• Giao dịch được đóng gói xử lý ngoài chuỗi (không lên mainnet Ethereum)
• Tạo ra một “bằng chứng toán học” (zk-proof), chứng minh đống giao dịch này là thật, hợp lệ
• Bằng chứng này gửi lên Ethereum, xác minh là duyệt luôn

Lợi ích rất rõ ràng: Giao dịch nhanh, rẻ, an toàn—đủ cả ba.

Số liệu hiện tại thế nào?

Tính đến đầu năm 2025:

• TVL: 760 triệu đô (xếp thứ bảy trong các Layer 2 của Ethereum)
• Khối lượng giao dịch: Đã xử lý hơn 400 triệu giao dịch
• Người dùng: Hơn 7 triệu địa chỉ
• ZK token: Vốn hóa 743 triệu đô, đỉnh lịch sử $0.321 (tháng 6/2024)

Airdrop từng rất hot: Chưa đến một tuần sau khi công bố, 45% token airdrop đã được claim.

Nói dễ hiểu, ZKsync khác gì các giải pháp khác?

So sánh nhanh:

• ZK-Rollup (kiểu ZKsync): Finality nhanh (vài tiếng), nhưng tạo proof tốn tài nguyên, triển khai khó
• Optimistic Rollup (kiểu Base): Triển khai dễ, nhưng rút tiền phải đợi 7 ngày (thời gian challenge), dễ bị kiểm duyệt hơn

Ưu nhược điểm thực tế của ZKsync

Ưu điểm

1. Thông lượng mạnh: 100,000 giao dịch/giây (mainnet Ethereum chỉ 12-15)
2. Phí thấp: Khoảng $0.01 (rẻ hơn Ethereum hàng trăm lần)
3. Bảo mật cao: Zero-knowledge proof đảm bảo an toàn dữ liệu, không lộ chi tiết giao dịch
4. Thân thiện dev: Tương thích EVM, dApp Ethereum chuyển sang gần như không cần sửa code
5. Trải nghiệm tốt: Hỗ trợ giao dịch không tốn gas (trả gas bằng bất kỳ token nào), account abstraction v.v.

Thách thức

1. Quá phức tạp: Tạo zero-knowledge proof cần phần cứng mạnh và kiến thức mật mã, không phải dev nào cũng làm được
2. Thanh khoản phân mảnh: Tài sản nằm rải rác các Layer 2, dễ bị chia nhỏ thanh khoản
3. Đang hoàn thiện: Hệ sinh thái ZKsync còn mới, dễ gặp lỗi, bug
4. Tương thích EVM có giới hạn: Phải qua trung gian LLVM compile, phức tạp hơn các giải pháp 100% EVM

Tham gia thế nào?

Airdrop ZK (đã hết hạn, chỉ để tham khảo)

Thời gian chụp nhanh: 24/03/2024, có 695,000 ví đủ điều kiện

• 89% cho người dùng hoạt động
• 11% cho người đóng góp hệ sinh thái

Thời gian claim airdrop: 16/06/2024 - 03/01/2025

Chuyển tài sản sang ZKsync

1. Vào cầu nối chính thức ZKsync
2. Kết nối ví (MetaMask v.v.)
3. Chọn tài sản, số lượng muốn chuyển
4. Xác nhận thông tin giao dịch
5. Duyệt trong ví → hoàn tất

Lưu ý:

• Chỉ dùng cầu nối chính thức, tránh nền tảng lạ
• Kiểm tra xem token bạn muốn chuyển có được ZKsync hỗ trợ không
• Kiểm tra kỹ địa chỉ, đừng chuyển nhầm
• Tìm hiểu trước phí gas

Tương lai thế nào?

ZKsync đã có nhiều ứng dụng trong DeFi (Mute.io, SpaceFi, EraLend v.v.). Khi Ethereum 2.0 sharding lên sóng, công nghệ zero-knowledge proof của ZKsync và sharding sẽ cộng hưởng, mở rộng hơn nữa.

Tóm lại: ZKsync là Layer 2 đáng tin cậy, phù hợp người muốn giao dịch nhanh, rẻ mà vẫn giữ bảo mật của Ethereum. Chọn ZKsync hay Layer 2 khác (như Base, Starknet) tùy nhu cầu—muốn rẻ nhất chọn Base, muốn tốc độ mạnh nhất chọn Starknet, dev thân thiện thì ZKsync.