2025 năm DePIN bùng nổ sắp diễn ra: 12 dự án này đáng chú ý

DePIN vì sao lại bùng nổ?

Dữ liệu cho thấy, tổng vốn hóa DePIN (Mạng lưới hạ tầng vật lý phi tập trung) vào tháng 11 năm nay đã vượt 32 tỷ đô la, khối lượng giao dịch 24h gần 3 tỷ, tốc độ tăng trưởng cực mạnh. Các tổ chức lớn như VanEck, Borderless Capital đều đang đặt cược—Borderless Capital thậm chí còn lập hẳn quỹ DePIN III trị giá 100 triệu đô, mục tiêu là mở rộng DePIN toàn cầu thật nhanh.

Vì sao mảng này lại hấp dẫn đến vậy? Nói thẳng ra, DePIN kết hợp hạ tầng vật lý (năng lượng, mạng không dây, lưu trữ dữ liệu) với blockchain, dùng Token làm phần thưởng khuyến khích mọi người đóng góp tài nguyên của mình. Mô hình này vốn đã mang tính chống kiểm duyệt, chi phí thấp, phủ sóng rộng—không khó hiểu khi thị trường kỳ vọng DePIN sẽ là “cầu nối cho 1 tỷ người dùng tiếp theo vào Web3”.

Phần cứng phi tập trung mới là lõi của DePIN

Vấn đề của hạ tầng truyền thống thì quá rõ—rủi ro điểm chết, chi phí cao, dễ bị độc quyền. DePIN phân tán ăng-ten, hotspot, server vào tay người dùng toàn cầu, phá vỡ hoàn toàn thế độc quyền.

Ví dụ Helium Network hiện có 335.000 người dùng di động, dựa vào các Hotspot do người thường triển khai; Meson Network toàn cầu có 59.000 node đóng góp băng thông dư thừa, tạo thành một thị trường giao dịch băng thông phi tập trung.

Điểm hay ở đây là—ai cũng tham gia được, ai cũng hưởng lợi, hệ thống lại càng ổn định nhờ sự phân tán.

Tổng quan 12 dự án DePIN

1. Internet Computer (ICP) - Tham vọng “máy tính thế giới”

Năm ngoái tăng 121%, vốn hóa 4,3 tỷ. ICP muốn phi tập trung hóa toàn bộ năng lực tính toán internet—chạy trực tiếp ứng dụng, dịch vụ Web trên blockchain, không còn phụ thuộc vào AWS hay dịch vụ đám mây tập trung. Nâng cấp năm 2024 (Tokamak, Beryllium) tập trung vào hiệu suất và mở rộng. Năm 2025 sẽ là tích hợp AI và hợp tác cross-chain với Solana.

2. Bittensor (TAO) - “Blockchain” cho mô hình AI

Tăng 152%, vốn hóa 3,8 tỷ. Ý tưởng là cho các mô hình ML hợp tác huấn luyện trên blockchain, mỗi người đóng góp giá trị thông tin sẽ được nhận thưởng TAO. Năm 2024 có thêm “bằng chứng thông minh” và “chuyên gia phi tập trung”, về bản chất đang xây dựng một thị trường P2P cho tài nguyên AI.

3. Render (RENDER) - Sàn giao dịch năng lực GPU

Sau khi chuyển từ Ethereum sang Solana, tăng hơn 150%. Mô hình đơn giản: người sáng tạo cần render, ai có GPU dư thì kiếm tiền. Năm 2024 hoàn tất chuyển đổi token RNDR→RENDER (1:1), năm 2025 sẽ tăng cường hạ tầng và mở rộng ứng dụng (phim, game, VR).

4. Filecoin (FIL) - “Alibaba Cloud” phi tập trung

Cốt lõi là xây dựng thị trường lưu trữ P2P—bạn lưu dữ liệu trả tiền cho nhà cung cấp, họ nhận lợi nhuận. Năm nay Filecoin Virtual Machine mở ra nhiều use case mới, TVL vượt 200 triệu. Nhưng giá FIL vẫn quanh quẩn mức thấp, còn xa mốc 11,47 tháng 3. Năm 2025 chú trọng nâng cấp tương thích smart contract.

5. Shieldeum - Góc nhìn mới về bảo mật Web3

Gọi vốn 2 triệu USDT, tập trung bảo mật Web3 dùng AI. Sử dụng trung tâm dữ liệu chuyên nghiệp cung cấp dịch vụ lưu trữ, mã hóa, phát hiện mối đe dọa… $SDM dùng cho thanh toán và quản trị. Năm 2025 sẽ ra mắt BNB Layer2 cho node thực thi chuyên biệt.

6. The Graph (GRT) - “Google dữ liệu chuỗi”

Vốn hóa 1,93 tỷ, tăng 67%. Vấn đề giải quyết là: developer DApp truy vấn dữ liệu blockchain thế nào? The Graph dùng subgraph để đơn giản hóa truy vấn. Năm 2024 hỗ trợ 9 blockchain lớn, roadmap 2025 tập trung “mở rộng thị trường dịch vụ dữ liệu”, “trao quyền cho developer”, “tối ưu hiệu suất Indexer”.

7. Theta Network (THETA) - Hình thái mới của streaming video

Vốn hóa 1,5 tỷ, tăng 76%/năm. Cho phép người dùng chia sẻ băng thông, năng lực tính toán để tăng tốc truyền video, giảm chi phí CDN. EdgeCloud ra mắt năm nay là cập nhật lớn—kết hợp điện toán đám mây và biên, năm 2025 Phase 3 sẽ mở thị trường kết nối node biên.

8. Arweave (AR) - Người thực thi lưu trữ vĩnh viễn

Vốn hóa 1,24 tỷ, tăng 171%. Không dùng blockchain tuyến tính truyền thống, mà dùng “blockweave” (mỗi block liên kết nhiều block trước), kết hợp cơ chế Proof of Random Access buộc node lưu lịch sử. Tháng 11 vừa nâng cấp lên protocol 2.8, tăng hiệu suất, tiết kiệm năng lượng, giá hiện quanh 19 đô.

9. JasmyCoin (JASMY) - Vệ sĩ chủ quyền dữ liệu IoT

Sáng lập bởi cựu lãnh đạo Sony, năm 2024 tăng 366%, vốn hóa 1,35 tỷ. Tham vọng cho bạn quyền kiểm soát dữ liệu thiết bị IoT cá nhân, bán cho ai cần qua blockchain, tránh bị nền tảng tập trung độc quyền.

10. Helium (HNT) - “Crowdfunding” mạng không dây

Gần 1 tỷ vốn hóa, tăng 190%. Lắp đặt Hotspot là đào coin, cung cấp kết nối IoT tầm xa. Đã chuyển sang Solana tăng tốc, ra mắt hai token con: IOT và MOBILE.

11. Grass Network (GRASS) - Biến tốc độ mạng dư thành tiền

Tân binh ra mắt 28/10, đã tăng 200%, vốn hóa 600 triệu. Mô hình: bạn cho node Grass dùng băng thông dư để crawl dữ liệu công khai huấn luyện AI, đổi lại thu nhập thụ động. Giai đoạn beta đã thu hút 2 triệu người dùng.

12. IoTeX (IOTX) - Thí nghiệm Layer1 cho IoT

Vốn hóa 410 triệu, tăng 90%. Dùng Roll-DPoS xây hệ sinh thái IoT, năm 2024 ra mắt bản 2.0 với thiết kế module hóa và module hạ tầng DePIN, hiện có 230+ DApp và 50+ dự án DePIN chạy trên nền tảng.

Ba rào cản lớn của DePIN

Khó khăn kỹ thuật: Tích hợp blockchain với thiết bị vật lý không hề đơn giản, bảo mật, khả năng mở rộng, liên thông chuỗi đều phải tính kỹ.

Rủi ro pháp lý: DePIN gắn với hạ tầng vật lý, luật mỗi nước khác nhau, đi sai dễ thành vi phạm.

Giáo dục thị trường: Phải chứng minh qua thực tế rằng DePIN rẻ hơn, nhanh hơn, đáng tin hơn giải pháp truyền thống—và điều này cần thời gian.

Tiềm năng của lĩnh vực này lớn đến đâu?

Thị trường dự báo DePIN năm 2028 sẽ đạt 3.500 tỷ đô. Hiện tại vốn hóa 32 tỷ chỉ mới là “khai vị”. Động lực chủ yếu đến từ nhu cầu thực về streaming chất lượng cao, phân phối nội dung, lưu trữ dữ liệu—những nhu cầu này chỉ ngày càng mạnh.

Chuyển từ hạ tầng tập trung sang phi tập trung là xu hướng không đảo ngược. Ai chiếm vị trí trước khi sóng lớn tới, người đó sẽ thắng.