Từ Khoa Học Viễn Tưởng Đến Thực Tế: Toàn Bộ Quá Trình Tiến Hóa Của Metaverse

Thuật ngữ “metaverse” nghe có vẻ tương lai, nhưng thực ra nó đã xuất hiện lâu hơn bạn nghĩ. Năm 1992, nhà văn khoa học viễn tưởng Neal Stephenson đã đưa ra khái niệm này trong tiểu thuyết Snow Crash—mô tả một thế giới số hoàn toàn nhập vai vận hành song song với thực tại vật lý. Gần 30 năm sau, chúng ta vẫn đang từng bước xây dựng theo tầm nhìn đó.

Metaverse Thực Sự Là Gì?

Quên đi những lời thổi phồng. Nếu tách bạch ra: metaverse về cơ bản là một không gian ảo nơi avatar của bạn có thể tụ tập, làm việc, giao lưu và sở hữu các tài sản số. Bạn không thực sự ở đó—bạn trải nghiệm mọi thứ thông qua các thiết bị VR/AR. Hãy coi nó như bước tiến tiếp theo của mạng xã hội, nhưng tương tác và nhập vai hơn rất nhiều.

Điểm thay đổi cuộc chơi chính là sự tích hợp blockchain. Các nền tảng metaverse đang thử nghiệm dùng tiền mã hóa làm tiền tệ gốc—vì vậy đất đai, vật phẩm và dịch vụ số của bạn thực sự có giá trị giao dịch. Đó là lý do tại sao Meta, Microsoft, Nvidia và thậm chí các studio game như Roblox đang đổ nguồn lực xây dựng cơ sở hạ tầng này.

Công Nghệ Đằng Sau: Dòng Thời Gian Nhanh

1956: Morton Heilig tạo ra Sensorama—về cơ bản là cỗ máy VR đầu tiên. Nó kết hợp video 3D với âm thanh, mùi hương và ghế rung để mô phỏng việc lái mô tô ở Brooklyn. Quá ấn tượng.

1960: Heilig đăng ký bằng sáng chế cho thiết bị hiển thị gắn đầu đầu tiên (HMD), kết hợp 3D lập thể với âm thanh stereo.

Những năm 1970: MIT xây dựng Aspen Film Map—cho phép người dùng khám phá phiên bản mô phỏng bằng máy tính của Aspen, Colorado. Ứng dụng thực tế đầu tiên của VR cho việc định vị.

2014: Facebook mua lại Oculus VR với giá $2 tỷ USD. Mark Zuckerberg công bố họ sẽ hợp tác phát triển nền tảng Oculus. Cũng trong năm đó, Sony và Samsung ra mắt kính VR của riêng mình, và Google trình làng Cardboard (một kính VR bằng bìa cứng giá rẻ cho smartphone) cùng với Google Glass.

2021: Facebook đổi tên thành Meta, báo hiệu họ đặt cược tất cả vào tương lai metaverse. Ray-Ban Stories và HTC’s Vive Flow ra mắt—thiết bị đeo ngày càng nhỏ gọn và dễ tiếp cận hơn.

2022-2024: Tin đồn về kính AR/VR của Apple có thể thay thế hoàn toàn smartphone của bạn. Cuộc đua đang nóng lên.

Tại Sao Nó Quan Trọng?

Mạng xã hội luôn xoay quanh kết nối. Metaverse đưa điều đó đi xa hơn—biến thao tác lướt thụ động thành sự tham gia chủ động. Bạn không chỉ thích bài viết; bạn còn tham dự hội thảo, khởi nghiệp hoặc chơi game với bạn bè khắp châu lục.

Roblox là ví dụ tiêu biểu hiện nay. Người dùng không chỉ chơi game—họ tự xây dựng chúng. Các nhà phát triển game trẻ tuổi có một mạng lưới để kết nối và thử sức. Đó là mô hình metaverse: nội dung do người dùng tạo ra + cộng đồng + cơ hội kinh tế.

Thêm vào đó, với crypto tích hợp sẵn, tài sản số của bạn thực sự có giá trị. Bạn có thể sở hữu đất, bán thiết kế hoặc kiếm thu nhập ngay trong thế giới đó. Đó là lớp kiếm tiền khiến metaverse vận hành.

Vấn Đề Riêng Tư

Nhưng đây là vấn đề: Meta và các ông lớn khác đã nắm giữ lượng dữ liệu khổng lồ từ hàng tỷ người dùng. Một metaverse hoàn chỉnh được vận hành bằng AI đồng nghĩa với việc thu thập dữ liệu cá nhân chi tiết hơn nữa. Mọi chuyển động, sở thích, tương tác đều bị theo dõi. Điều này dấy lên lo ngại thực sự về quyền riêng tư cá nhân và chủ quyền dữ liệu trong một thế giới ảo nhập vai hoàn toàn.

Có lý do khiến khái niệm này mất 30 năm mới thu hút được sự chú ý. Chúng ta không chỉ chờ công nghệ bắt kịp—mà còn đang tìm cách giải quyết các vấn đề đạo đức.