Phân tích xu hướng tỷ giá yên Nhật: Cơ chế đằng sau mức thấp nhất trong 34 năm và dự báo đến năm 2026

Yên Nhật lập mức thấp mới trong 34 năm vào năm 2025, thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư toàn cầu. Tỷ giá USD/JPY vượt qua mốc 157, chu kỳ mất giá này đã kéo dài gần 10 tháng. Bài viết này sẽ phân tích sâu về logic đằng sau xu hướng của đồng yên và các cơ hội đảo chiều trong tương lai.

Yên Nhật lập mức thấp mới trong 34 năm: Điều gì đã xảy ra?

Dòng thời gian biến động mạnh của tỷ giá

Đầu năm 2025, xu hướng của đồng yên có bước ngoặt kịch tính. Tỷ giá USD/JPY từ khoảng 160 đầu năm đã giảm xuống mức thấp nhất trong năm là 140.876 vào ngày 21 tháng 4, tăng giá hơn 12% trong vòng 3 tháng. Điều này từng gây kỳ vọng tích cực về khả năng đảo chiều của đồng yên. Tuy nhiên, không kéo dài lâu, sau tháng 5, yên Nhật lại chịu áp lực, đến cuối tháng 10, USD/JPY đã vượt qua 150, tháng 11 còn giảm xuống dưới 157, ghi nhận mức thấp mới kể từ năm 1991.

Toàn bộ chu kỳ mất giá bắt đầu từ đầu năm 2024, với mức giảm tổng cộng vượt quá 12%, phản ánh sự khác biệt căn bản giữa chính sách tiền tệ của Nhật Bản và môi trường chính sách của Mỹ.

Hai động lực thúc đẩy mất giá

Yên Nhật tiếp tục yếu chủ yếu do hai yếu tố cốt lõi:

Thứ nhất, mở rộng chênh lệch lãi suất Nhật-Mỹ. Lãi suất quỹ liên bang Mỹ vẫn duy trì ở mức cao, trong khi chính sách lãi suất của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản vẫn ở mức thấp kỷ lục 0.5%, chênh lệch lãi suất giữa hai nước thu hút dòng vốn liên tục chảy vào tài sản USD. Các nhà giao dịch chênh lệch lợi nhuận vay mượn yên Nhật lãi thấp, đầu tư vào trái phiếu và cổ phiếu USD có lợi suất cao, đẩy cầu USD tăng mạnh.

Thứ hai, bất đồng chính sách tài chính. Chính quyền mới của Nhật Bản thúc đẩy chính sách mở rộng tài khóa tích cực, gây lo ngại về khả năng bền vững của nợ công Nhật Bản trên thị trường quốc tế. Điều này càng làm giảm sức hấp dẫn của yên.

Bộ trưởng Tài chính Nhật gần đây đã phát đi “cảnh báo mạnh mẽ nhất” về xu hướng tỷ giá, nhấn mạnh thị trường đã xuất hiện xu hướng biến động theo chiều hướng đơn chiều, việc yên mất giá làm tăng chi phí nhập khẩu đang dần đe dọa ổn định giá cả. Đây là phản ứng can thiệp cứng rắn nhất kể từ tháng 9 năm 2022, cho thấy chính phủ đang chuẩn bị can thiệp thị trường.

Lịch sử 34 năm: Tại sao đồng yên dài hạn chịu áp lực?

Để hiểu logic xu hướng của yên Nhật, cần xem lại các sự kiện quan trọng trong 10 năm qua.

2011: Động đất lớn và khủng hoảng hạt nhân

Động đất lớn tại Nhật Bản và vụ nổ nhà máy Fukushima đã gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế. Nhật buộc phải nhập khẩu dầu mỏ với số lượng lớn để bù đắp năng lượng, chi tiêu ngoại hối tăng vọt. Đồng thời, lo ngại về phóng xạ ảnh hưởng đến du lịch và xuất khẩu nông sản, thu nhập ngoại hối giảm mạnh. Đây là điểm khởi đầu cho đà giảm của yên.

2013: Thời kỳ chính sách nới lỏng

Cuối năm 2012, Thủ tướng Abe Shinzo thực hiện “Abenomics”, tháng 4 năm 2013, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) công bố kế hoạch mua tài sản quy mô chưa từng có (QE), Thống đốc đương nhiệm Haruhiko Kuroda cam kết bơm vào thị trường khoảng 1.4 nghìn tỷ USD. Dù thị trường phản ứng tích cực, chính sách nới lỏng này đã làm giảm giá yên gần 30% trong hai năm.

2021: Thời kỳ chênh lệch lãi suất

Từ tháng 9 năm 2021, Fed bắt đầu thắt chặt chính sách tiền tệ, trong khi Nhật Bản do chi phí vay mượn cực thấp, trở thành nguồn tài chính cho các hoạt động chênh lệch lợi nhuận. Nhà đầu tư vay mượn yên Nhật để đầu tư trái phiếu, cổ phiếu và tài sản ngoại hối, tạo áp lực giảm giá yên liên tục. Miễn là kinh tế toàn cầu khả quan, áp lực giảm giá yên khó có thể giảm bớt.

2023-2024: Chuyển hướng chính sách

Tháng 3 năm 2023, Thống đốc mới Ueda Kazuo bắt đầu điều chỉnh chính sách, kết thúc chính sách lãi suất âm vào tháng 3 năm 2024, tăng lãi suất 10 điểm cơ bản; tháng 7 tăng thêm 15 điểm cơ bản lên 0.25%. Động thái vượt mong đợi này gây chấn động thị trường tài chính toàn cầu, chỉ số Nikkei 225 giảm 12.4% trong tháng 8, kích hoạt các đợt đóng vị thế chênh lệch lớn. Tuy nhiên, việc tăng lãi suất chưa thể giúp yên Nhật phục hồi rõ rệt, phản ánh hiệu ứng bù trừ của chênh lệch lãi suất Mỹ-Nhật mở rộng.

Phân tích xu hướng yên Nhật: Năm 2026 có đảo chiều không?

Yếu tố quyết định: Chính sách của Ngân hàng Trung ương

Trong ngắn hạn, khả năng yên Nhật dừng giảm và phục hồi phụ thuộc vào thái độ của BOJ. Thị trường đang chú ý đến cuộc họp chính sách tháng 12: liệu BOJ có nâng lãi suất, Fed có bắt đầu chu kỳ cắt giảm lãi suất không.

Nếu BOJ phát đi tín hiệu rõ ràng về việc tăng lãi suất và chính thức can thiệp thị trường ngoại hối, yên Nhật có thể giảm mạnh, tỷ giá có thể hướng về 150 hoặc thấp hơn. Về mặt kỹ thuật, trong ngắn hạn, chiến lược “bán khống khi tỷ giá tăng” USD/JPY vẫn hợp lý, điểm dừng lỗ có thể đặt tại 156.70.

Fed cắt giảm lãi suất thúc đẩy yên Nhật mạnh lên

Khi dấu hiệu suy thoái kinh tế Mỹ ngày càng rõ ràng, kỳ vọng về việc Fed cắt giảm lãi suất gia tăng. Nếu Fed bắt đầu chu kỳ cắt giảm, sẽ thu hẹp chênh lệch lãi suất Mỹ-Nhật, đây là động lực quan trọng hỗ trợ yên Nhật trung hạn.

Dự báo của các tổ chức tài chính

Morgan Stanley mới đây dự báo rằng, USD/JPY trong vài tháng tới có thể tăng gần 10%. Phân tích của ngân hàng này cho rằng, tỷ giá USD/JPY đã lệch khỏi giá trị hợp lý, khi lợi suất trái phiếu Mỹ giảm, dự kiến sự lệch này sẽ được điều chỉnh trong quý I năm 2026. Dựa trên đó, Morgan Stanley dự đoán cặp tiền này sẽ giảm xuống khoảng 140 yên vào đầu năm tới.

Tuy nhiên, ngân hàng cũng cảnh báo rủi ro: nếu kinh tế Mỹ phục hồi vào nửa cuối năm 2026, nhu cầu chênh lệch lợi nhuận USD có thể tăng trở lại, khiến yên Nhật lại chịu áp lực giảm giá.

Các yếu tố chính ảnh hưởng đến xu hướng yên Nhật

Nhà đầu tư cần theo dõi chặt chẽ các biến số sau:

1. Tỷ lệ lạm phát (CPI)

Hiện tại, lạm phát của Nhật thấp hơn nhiều so với phần lớn các nền kinh tế khác, hạn chế khả năng tăng lãi suất của ngân hàng trung ương. Nếu lạm phát tiếp tục tăng, khả năng nâng lãi của BOJ sẽ mở rộng, hỗ trợ yên; ngược lại, yên sẽ chịu áp lực giảm.

2. Chỉ số tăng trưởng kinh tế

Dữ liệu GDP, PMI ngành sản xuất của Nhật tăng trưởng tích cực, cho thấy ngân hàng trung ương có nhiều dư địa điều chỉnh chính sách hơn, có lợi cho yên. Hiện tại, tốc độ tăng trưởng kinh tế Nhật Bản ổn định trong các nước G7.

3. Phát ngôn và quyết sách của ngân hàng trung ương

Các phát biểu của Ueda Kazuo và các nhà hoạch định chính sách thường được thị trường phản ứng mạnh, có thể gây biến động lớn trong ngắn hạn. Cuộc họp tháng 12 sẽ là thời điểm then chốt.

4. Môi trường thị trường toàn cầu

Vì tỷ giá mang tính tương đối, chính sách của Fed, ECB và các ngân hàng trung ương lớn ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị của yên Nhật. Ngoài ra, yên Nhật còn có tính chất trú ẩn an toàn, khi căng thẳng địa chính trị gia tăng, nhu cầu yên thường tăng cao.

Phân tích dự báo xu hướng yên Nhật: Khuyến nghị đầu tư

Dù trong ngắn hạn, chênh lệch lãi suất Mỹ-Nhật tiếp tục mở rộng, chính sách của BOJ chậm thay đổi khiến yên khó mạnh lên, nhưng về dài hạn, đồng yên cuối cùng sẽ trở về mức hợp lý, chấm dứt xu hướng giảm liên tục.

Với nhà đầu tư mua bán hàng ngày, có thể mua từng phần yên để đáp ứng nhu cầu tương lai; đối với các nhà giao dịch muốn kiếm lợi từ biến động tỷ giá, cần dựa trên phân tích trên, xây dựng chiến lược phù hợp với tình hình tài chính và khả năng chịu rủi ro, đồng thời đặt điểm dừng lỗ rõ ràng để đối phó với biến động thị trường.

Logic cốt lõi của phân tích xu hướng yên Nhật là: Chính sách khác biệt → Chênh lệch lãi suất mở rộng → Dòng vốn chảy vào → Xu hướng tỷ giá. Chỉ cần hiểu rõ chuỗi này, nhà đầu tư có thể tìm ra hướng đi trong các biến động mạnh của tỷ giá yên Nhật.