Lựa chọn cổ phiếu vàng hàng đầu như thế nào? Cơ hội đầu tư đáng chú ý trong đợt thị trường năm 2025

Vàng đạt đỉnh cao mới, cổ phiếu vàng cùng tăng vọt

Kể từ đầu năm 2025, thị trường vàng đã ghi nhận nhiều kỷ lục lịch sử. Trong vòng chưa đầy 3 tháng, giá vàng đã lập 20 lần đỉnh cao mới trong lịch sử, hợp đồng tương lai vàng COMEX còn tăng vọt 430 USD trong ngắn hạn, mức tăng 15%, lần đầu vượt qua mốc tâm lý 3.500 USD/oz.

Đà tăng mạnh này có ba động lực chính. Thứ nhất, rủi ro địa chính trị toàn cầu gia tăng — chiến tranh Nga-Ukraina kéo dài, tình hình Trung Đông căng thẳng, chính sách thuế của chính phủ Mỹ mới không chắc chắn — tất cả đều thúc đẩy tâm lý phòng thủ của thị trường. Thứ hai, kỳ vọng cắt giảm lãi suất của Fed đang lan rộng, nền tảng tín dụng của USD bị thách thức, qua đó giảm đáng kể chi phí cơ hội giữ vàng, kích thích các ngân hàng trung ương và tổ chức đầu tư toàn cầu chiến lược mua vàng. Thứ ba, làn sóng mua vàng của các ngân hàng trung ương toàn cầu tiếp tục, lượng mua vàng chính thức năm 2024 đã liên tục vượt 1.000 tấn trong 3 năm liên tiếp, trong khi nguồn cung mới từ khai thác và thu hồi giảm, cấu trúc cung cầu ngày càng thắt chặt.

Chính vì vậy, hiệu suất của cổ phiếu vàng gắn liền với giá vàng cũng rất ấn tượng. Cổ phiếu khai thác và luyện kim vàng tăng mạnh, tập đoàn khai thác lớn của Canada Agnico Eagle (AEM) từ đầu năm đã tăng 42%; công ty khai thác của Nam Phi DRDGold (DRD) tăng 57%; Alamos Gold (AGI) dù có điều chỉnh giảm, vẫn tăng 27% trong năm. ETF vàng SPDR (GLD) theo dõi vàng giao ngay có lợi nhuận gần 20%, thể hiện không gian lợi nhuận đa dạng của cổ phiếu vàng.

Cổ phiếu vàng là gì? Tại sao cần chú ý?

Cổ phiếu vàng là các cổ phiếu của các công ty niêm yết liên quan mật thiết đến vàng. Các doanh nghiệp này tham gia thăm dò, khai thác, luyện kim, gia công, bán hàng vàng và các dịch vụ tài chính liên quan trong toàn chuỗi ngành.

Khác với vàng giao ngay hoặc ETF vàng, hiệu suất cổ phiếu vàng chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố. Khi giá vàng tăng, cổ phiếu vàng thường tăng đột biến — không chỉ do doanh thu và lợi nhuận tăng theo, mà còn do kỳ vọng của thị trường về ngành này cũng tăng lên. Trong 50 năm qua, giá vàng đã tăng hơn 62 lần, còn cổ phiếu vàng còn vượt xa mức đó.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, giá cổ phiếu vàng không hoàn toàn tỷ lệ thuận với giá vàng. Hiệu quả hoạt động của công ty, năng lực quản lý, chi phí vận hành cũng ảnh hưởng lớn đến giá cổ phiếu. Điều này có nghĩa là, ngay cả khi giá vàng giảm, các công ty cổ phiếu vàng hoạt động tốt vẫn có thể duy trì sức mạnh tương đối; ngược lại, cũng có thể.

Toàn cảnh các cổ phiếu vàng hàng đầu Mỹ

Thị trường Mỹ phân chia cổ phiếu vàng theo vị trí chuỗi ngành thành ba nhóm:

Doanh nghiệp khai thác luyện kim upstream: Trực tiếp khai thác vàng từ mỏ và chế biến thành nguyên liệu có thể giao dịch

Doanh nghiệp phí quyền khai thác trung gian: Cung cấp tài chính cho ngành khai thác, lấy phần trăm doanh thu bán khoáng sản hoặc sản lượng kim loại

Nhà gia công bán lẻ downstream: Thực hiện gia công sản phẩm vàng, chế tác trang sức, v.v.

Upstream đại diện: Barrick Gold (GOLD) và Newmont (NEM)

Công ty vàng Barrick thành lập năm 1983, là một trong những tập đoàn khai thác vàng lớn nhất toàn cầu, vốn hóa hơn 27 tỷ USD, sở hữu 16 mỏ tại 13 quốc gia. Quý 1/2025, sản lượng vàng đạt 758.000 oz, cao điểm dự báo của công ty, doanh thu quý đạt 3,13 tỷ USD, tăng 13,8% so với cùng kỳ năm ngoái.

Dù sản lượng giảm so với 940.000 oz cùng kỳ, nhưng do giá vàng tăng vọt, giá trung bình đạt 2.898 USD/oz, tăng từ 2.075 USD/oz, đã thúc đẩy khả năng lợi nhuận vượt dự kiến. EPS điều chỉnh 0,35 USD, cao hơn dự báo thị trường 0,30 USD. Công ty giữ nguyên dự báo sản lượng vàng cả năm trong khoảng 3,15-3,5 triệu oz.

Newmont là doanh nghiệp khai thác vàng lớn nhất toàn cầu, đồng thời là công ty khai thác vàng duy nhất trong chỉ số S&P 500. Quý 1/2025 đạt kỷ lục mới, lợi nhuận ròng 1,9 tỷ USD, tăng gần 11 lần so với cùng kỳ, EPS 1,68 USD, EPS điều chỉnh 1,25 USD, vượt xa dự báo 0,9 USD. Mặc dù sản lượng vàng giảm 8,3% còn 1,54 triệu oz, nhưng giá vàng tăng lên mức cao lịch sử 2.944 USD/oz, tăng 41% so với cùng kỳ, thể hiện khả năng sinh lời mạnh mẽ.

Trung gian đại diện: Wheaton Precious Metals (WPM) và Goldcorp (KGC)

Wheaton Precious Metals thành lập năm 2004, là nhà cung cấp kim loại quý độc đáo của Canada. Khác với các công ty khai thác truyền thống, WPM ký hợp đồng mua kim loại quý từ các mỏ toàn cầu với giá chiết khấu, mua một phần hoặc toàn bộ kim loại sản xuất. Quý 1/2025, EPS đạt 0,55 USD, vượt dự báo 0,52 USD; doanh thu vượt 470 triệu USD, cao hơn dự kiến khoảng 13%. Ngân hàng Hoàng gia Canada nâng mục tiêu giá cổ phiếu từ 75 USD lên 80 USD.

Goldcorp tập trung vào ngành khai thác và gia công kim loại quý, có hoạt động khai thác vàng và sản xuất bạc, vận hành tại châu Mỹ, Nga, Tây Phi. Quý 1/2025, dòng tiền tự do gấp đôi so với cùng kỳ, công bố kế hoạch hoàn trả cổ đông 650 triệu USD. Sản lượng vàng quy đổi đạt 512.088 oz, lợi nhuận biên trên mỗi oz tăng 67% lên 1.814 USD, thể hiện nền tài chính vững mạnh.

Khám phá các cổ phiếu vàng hàng đầu Đài Loan

Thị trường cổ phiếu vàng Đài Loan khá hạn chế, có 3 công ty tiêu biểu:

Khoa Quang (1785) là nhà sản xuất chính trong ngành vật liệu tuần hoàn kim loại quý của Đài Loan. Quý 1/2025, doanh thu 8,243 tỷ TWD, tăng 30,6%. Lợi nhuận gộp 1,219 tỷ TWD, tăng 70,6%; lợi nhuận hoạt động 839 triệu TWD, tăng 145%, chủ yếu nhờ doanh thu ổn định từ các dịch vụ gia công phi kim loại quý. Tuy nhiên, do biến động giá kim loại quý mạnh, hoạt động phòng hộ gây lỗ, lợi nhuận ròng giảm 44,75% còn 358 triệu TWD.

Kim Ích Đỉnh (8390) là nhà tái chế kim loại quý lớn của Đài Loan, thành lập năm 1997. Doanh thu từ tái chế kim loại quý chiếm khoảng 30%, chủ yếu đồng, chiếm khoảng 50%. Nhờ mở rộng chuỗi cung ứng TSMC và giá kim loại quý tăng, quý 1 doanh thu đạt 1,106 tỷ TWD, lợi nhuận gộp 188 triệu TWD, lợi nhuận trước thuế 145 triệu TWD, lợi nhuận ròng 117 triệu TWD, EPS 1,22 TWD, tăng rõ rệt so với cùng kỳ.

Kha Long (9955) thành lập năm 1996, là nhà tinh luyện kim loại quý của Đài Loan, doanh thu bán kim loại chiếm khoảng 90%. Dù từng thua lỗ liên tục 10 năm không trả cổ tức, nhưng do tỷ lệ doanh thu từ kim loại quý cao, dễ bị ảnh hưởng bởi biến động giá vàng. Năm 2025, nhờ giá kim loại quý toàn cầu tăng và nhu cầu ngành bán dẫn hồi phục, doanh thu hợp nhất quý 1 đạt khoảng 3,2 tỷ TWD, tăng khoảng 12%; lợi nhuận sau thuế khoảng 0,35 tỷ TWD, EPS khoảng 0,38 TWD, tăng khoảng 8% so với cùng kỳ năm ngoái.

Các yếu tố then chốt ảnh hưởng đến giá cổ phiếu vàng

Biến động giá vàng và truyền dẫn lợi nhuận

Giá vàng là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp nhất đến cổ phiếu vàng. Thay đổi giá vàng toàn cầu trực tiếp quyết định khả năng sinh lời của các công ty khai thác và bán vàng. Theo báo cáo mới nhất của Hiệp hội Vàng Thế giới, quý 1/2025, tổng cầu vàng toàn cầu đạt 1.206 tấn, tăng nhẹ 1% so với cùng kỳ, cao nhất kể từ 2016.

Goldman Sachs dự báo giá vàng cuối 2025 có thể đạt 3.700 USD/oz, nếu suy thoái kinh tế toàn cầu hoặc chính sách của Fed bị tác động, giá vàng có thể tiến xa hơn 4.500 USD. UBS giữ mục tiêu 3.500 USD/oz cuối 2025, nâng dự báo dòng chảy ETF vàng hàng năm lên 450 tấn, phản ánh sự lạc quan của thị trường về triển vọng đầu tư vàng.

Cấu trúc kinh tế vĩ mô và địa chính trị

Gia tăng bất ổn kinh tế sẽ thúc đẩy tâm lý phòng thủ của thị trường. Suy thoái, bất ổn chính trị khiến nhà đầu tư chuyển vốn sang các tài sản trú ẩn như vàng, đẩy giá vàng và cổ phiếu vàng tăng. Xung đột Nga-Ukraina, căng thẳng Trung Đông, đàm phán thương mại Mỹ-Trung liên tục duy trì nhu cầu trú ẩn.

Môi trường lãi suất và chính sách tiền tệ

Môi trường lãi suất thấp thường có lợi cho giá vàng, vì nó giảm chi phí cơ hội giữ các tài sản không sinh lợi. Ngược lại, khi ngân hàng trung ương nâng lãi suất để chống lạm phát, nhà đầu tư có xu hướng chuyển sang các tài sản có lợi suất cao hơn, làm giảm nhu cầu vàng, kéo theo hiệu suất cổ phiếu vàng giảm.

Chi phí vận hành và hiệu quả quản lý

Chi phí sản xuất và hiệu quả vận hành của các công ty khai thác vàng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh lời. Chi phí nhân công, thiết bị, năng lượng và yêu cầu môi trường tăng có thể thu hẹp lợi nhuận. Ngược lại, tiến bộ công nghệ hoặc tối ưu quản lý có thể giảm chi phí, nâng cao lợi nhuận.

Cấu trúc cung cầu và xu hướng ngành

Cân bằng cung cầu vàng toàn cầu ảnh hưởng đến xu hướng giá. Phát hiện mỏ mới, thu hồi khoáng sản giảm, nhu cầu trang sức và công nghiệp thay đổi đều tác động đến cấu trúc cung cầu. Hiện tại, các ngân hàng trung ương tiếp tục mua vàng, nguồn cung hạn chế, giữ vững đà tăng giá vàng, hỗ trợ hiệu suất dài hạn của cổ phiếu vàng.

Đầu tư cổ phiếu vàng vs đầu tư vàng: Nên chọn thế nào?

Nếu nhà đầu tư lạc quan về xu hướng giá vàng, có thể mua trực tiếp vàng tích trữ, vàng miếng, vàng thỏi hoặc ETF vàng, hoặc chọn cổ phiếu vàng. Mỗi phương thức có đặc điểm riêng.

Vàng và ETF vàng có rủi ro thấp hơn, vì vàng là kim loại quý có giá trị ổn định và được toàn cầu công nhận cao. Tuy nhiên, lợi nhuận thấp hơn, thường không bằng các công cụ đầu tư khác như cổ phiếu. Giá ETF vàng biến động theo tình hình kinh tế, chính trị, chính sách tiền tệ toàn cầu.

Cổ phiếu vàng có rủi ro cao hơn, ngoài ảnh hưởng của giá vàng còn chịu tác động của tình hình hoạt động, khả năng sinh lời của công ty. Nhưng tiềm năng lợi nhuận cao hơn, đặc biệt khi giá vàng tăng, các công ty liên quan thường có hiệu suất và giá cổ phiếu tăng mạnh hơn.

Nhà đầu tư nên dựa trên mục tiêu, khả năng chịu rủi ro và kinh nghiệm để đưa ra quyết định phù hợp. Người muốn ổn định, phòng hộ có thể chọn vàng; người muốn lợi nhuận cao, chấp nhận rủi ro lớn hơn phù hợp hơn với cổ phiếu vàng.

Ưu nhược điểm đầu tư cổ phiếu vàng

Ưu điểm đầu tư

Tận hưởng hiệu ứng nhân đôi của tăng giá vàng Vàng là tài sản trú ẩn, thường tăng khi kinh tế bất ổn, giúp giữ giá trị và chống mất giá tiền tệ. Đầu tư cổ phiếu vàng gián tiếp đầu tư vàng, hưởng lợi từ tăng giá vàng. Đặc biệt, cổ phiếu vàng thường tăng mạnh hơn vàng, phù hợp với nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận.

Công cụ đa dạng hóa danh mục tài sản Cổ phiếu vàng giúp đa dạng hóa, không cần sở hữu vật chất vàng trực tiếp. Trong suy thoái, cổ phiếu chu kỳ thường giảm, nhưng cổ phiếu vàng thường giữ vững hoặc tăng, giúp phân tán rủi ro.

Nhược điểm đầu tư

Biến động lớn hơn vàng Cổ phiếu vàng có biên độ dao động lớn hơn vàng. Khi tăng, lợi nhuận cao hơn, nhưng khi giảm, mất mát cũng lớn hơn. Ví dụ, từ tháng 4 đến 10/2022, giá vàng giảm 15%, cổ phiếu vàng giảm 38%.

Rủi ro quản lý doanh nghiệp Các công ty cổ phiếu vàng khác nhau đối mặt với rủi ro quản lý như chi phí sản xuất, hiệu quả vận hành, quy định pháp luật. Công ty gặp khó khăn tài chính có thể gây thiệt hại cho nhà đầu tư.

Hướng dẫn thực chiến đầu tư cổ phiếu vàng

Phương án 1: Đầu tư qua ETF phân tán

Nhà đầu tư có thể chọn các quỹ hoặc ETF chứa cổ phiếu vàng để đầu tư. VanEck-Vectors Gold Miners ETF (GDX) và VanEck-Vectors Junior Gold Miners ETF (GDXJ) là các lựa chọn tốt.

GDX và GDXJ gồm các cổ phiếu lớn trong ngành vàng toàn cầu, giúp phân tán rủi ro. GDX tập trung vào các công ty lớn như Barrick, Newmont; GDXJ tập trung vào các công ty vốn nhỏ hơn như Goldcorp. Trong 1 năm, GDX đạt lợi nhuận 29.92%, 5 năm đạt 26.69%; GDXJ đạt 32.59% và 27.85%.

Phương án 2: Mua trực tiếp cổ phiếu

Ngoài ETF, nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu riêng. Mua cổ phiếu vàng Đài Loan qua sàn trong nước; mua cổ phiếu Mỹ qua các dịch vụ ủy thác hoặc sàn quốc tế.

Các nền tảng giao dịch phổ biến gồm Mitrade (không phí, hỗ trợ TWD, quản lý ASIC và CySEC), Interactive Brokers (phí 0.005 USD/cổ phiếu, hỗ trợ tiếng Trung), TD Ameritrade (không phí, yêu cầu tối thiểu 25.000 USD), Firstrade (không phí, không yêu cầu tối thiểu).

Dự đoán xu hướng tương lai của cổ phiếu vàng

Khi kinh tế và địa chính trị toàn cầu tiếp tục bất ổn, cổ phiếu vàng chắc chắn sẽ là công cụ quan trọng trong danh mục đầu tư.

Xu hướng 1: Giá vàng dài hạn vững chắc Dù trong ngắn hạn, giá vàng có thể điều chỉnh do tâm lý lạc quan thương mại, nhưng xung đột Nga-Ukraina, căng thẳng Trung Đông, đàm phán Mỹ-Trung vẫn duy trì nhu cầu trú ẩn, thúc đẩy đà tăng dài hạn.

Xu hướng 2: Đợt mở rộng sản xuất của các mỏ vàng Giá vàng cao kích thích các doanh nghiệp khai thác mở rộng năng lực tại các khu vực giàu tài nguyên (Châu Phi, Úc, Nam Mỹ). Thị trường khai thác vàng toàn cầu dự kiến tiếp tục tăng trưởng từ 2025 đến 2030, trong đó châu Á và Bắc Mỹ là các thị trường chính.

Xu hướng 3: Công nghệ nâng cấp ngành khai thác Trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn đang cách mạng hóa khai thác vàng, từ thăm dò đến sản xuất, nâng cao hiệu quả. Năm 2024, các công ty khai thác đầu tư AI đạt 218 triệu USD, dự kiến giảm chi phí và tăng năng suất toàn ngành.

Tổng thể, cổ phiếu vàng là lĩnh vực đầu tư đáng chú ý trên thị trường vốn hiện nay. Nếu nhà đầu tư nắm bắt được xu hướng ngành, áp dụng chiến lược hợp lý, chắc chắn sẽ có lợi nhuận tốt từ đầu tư cổ phiếu vàng.