Biến động của thị trường: chìa khóa quan trọng mà nhà giao dịch cần hiểu

Tại sao Volatility là điều không thể bỏ qua

Đối với những người tham gia vào thị trường giao dịch, sự biến động của giá (volatility) là điều bạn sẽ gặp ở mọi thị trường, bất kể là cổ phiếu, hàng hóa hay cặp tiền tệ. Ý kiến về volatility thường được chia thành hai phe: một số trader sợ nó, trong khi số khác xem đó là cơ hội vàng để kiếm lợi nhuận.

Sự biến động này thực chất thể hiện mức độ lệch của giá tài sản khỏi mức trung bình bao nhiêu. Thông thường, càng nhiều và thường xuyên biến động, thì độ biến động (volatility) càng cao. Và khi độ biến động tăng lên, mức độ rủi ro cũng sẽ tăng theo.

Volatility là gì

Volatility có nghĩa là “sự biến động” và là một chỉ số đo lường thống kê, thể hiện tốc độ thay đổi của giá trong một khoảng thời gian xác định. Đối với nhà đầu tư dài hạn, volatility có thể xem là trở ngại, nhưng thực tế nó thường trở thành động lực thúc đẩy sự tăng trưởng của khoản đầu tư nếu bạn hiểu cách quản lý nó tốt.

Ý nghĩa kỹ thuật của volatility là đo lường mức độ dao động của giá tài sản (ví dụ như cổ phiếu hoặc cặp tiền tệ) trong một khoảng thời gian nhất định, thường được thể hiện bằng độ lệch chuẩn của lợi nhuận hàng năm.

Sự khác biệt giữa Absolute Volatility và Relative Volatility

Khi nói về đo lường volatility, có hai phương pháp chính: Thứ nhất là Absolute volatility đo bằng phần trăm của mức biến động tuyệt đối của tài sản trong một khoảng thời gian, thứ hai là Relative volatility so sánh độ biến động của tài sản đó với các tài sản khác để xem nó biến động nhiều hay ít so với thị trường.

Tác động kinh tế của Volatility đối với danh mục đầu tư

Khi volatility tăng, nhà đầu tư phải đối mặt với nhiều tác động. Thứ nhất là giá trị đầu tư có thể thay đổi nhanh chóng, vì giá có thể tăng hoặc giảm trong thời gian ngắn. Điều này có thể ảnh hưởng đến tổng giá trị của danh mục và gây ra sự không chắc chắn trong kế hoạch tài chính tương lai.

Thứ hai là chi phí giao dịch tăng lên, vì các giao dịch với tài sản có độ biến động cao thường phải trả phí cao hơn. Điều này có thể ăn mòn lợi nhuận của bạn không nhỏ.

Cách đo lường Volatility trên thị trường

1. Độ lệch chuẩn (Standard Deviation)

Phương pháp phổ biến nhất để đo lường volatility là sử dụng độ lệch chuẩn. Điều này cho biết mức độ biến động của giá thường lệch khỏi trung bình như thế nào. Không chỉ cho biết quy mô của sự thay đổi, nó còn cung cấp khung để hiểu khả năng xảy ra các sự kiện cụ thể.

Trader thường dùng độ lệch chuẩn để đo volatility trong các khoảng thời gian khác nhau như trong ngày, hàng ngày hoặc trong vòng 30-180 ngày, tùy thuộc vào chiến lược giao dịch của họ.

2. Chỉ số VIX - “Chỉ số sợ hãi của thị trường”

Chỉ số VIX (Volatility Index) của Sở Giao dịch Hợp đồng Tương lai Chicago (CBOE) còn gọi là “Chỉ số sợ hãi”, đo lường kỳ vọng của thị trường về sự biến động của giá S&P 500 trong 30 ngày tới.

Thông thường, VIX càng cao, thị trường càng sợ hãi và không chắc chắn, và các quyền chọn (options) cũng sẽ có giá cao hơn. Ngược lại, VIX thấp cho thấy thị trường đang trong trạng thái bình yên.

3. Hệ số Beta

Beta là thước đo mối quan hệ giữa biến động của tài sản với thị trường chung (ví dụ như S&P 500). Tài sản có beta là 1.5 nghĩa là nó thường biến động 1.5 lần so với biến động của thị trường.

Tuy nhiên, beta có nhiều hạn chế, như beta có thể thay đổi theo thời gian, có thể khác nhau tùy theo hướng biến động của thị trường (lên hoặc xuống), và đôi khi beta không phản ánh đầy đủ rủi ro tổng thể của tài sản.

Các loại biến động

Sự biến động quá khứ (Historical Volatility)

Historical Volatility còn gọi là Thống kê biến động, đo lường mức độ dao động của giá tài sản trong quá khứ.

Khi volatility quá khứ tăng lên, điều đó cho thấy thị trường đang năng động và có nhiều biến đổi. Ngược lại, khi giảm, có thể thị trường đang trong trạng thái ổn định.

Sự biến động dự đoán (Implied Volatility)

Implied Volatility là ước lượng về mức độ biến động mà thị trường kỳ vọng trong tương lai, dựa trên giá thực của các quyền chọn (options) trên thị trường.

Khác với historical volatility dựa trên quá khứ, implied volatility nhìn về phía trước, cho biết các nhà giao dịch kỳ vọng thị trường sẽ biến động như thế nào trong thời gian tới. Tuy nhiên, đây không phải là khoa học chính xác, nên không thể tin cậy tuyệt đối.

Các bước tính toán Volatility từng bước

Các bước tính toán

1. Thu thập dữ liệu giá từ khoảng thời gian bạn muốn phân tích
2. Tính trung bình giá bằng cách cộng tất cả các giá rồi chia cho số lượng quan sát
3. Tính độ lệch của từng giá so với trung bình
4. Bình phương các độ lệch đó
5. Cộng tất cả các bình phương
6. Tính trung bình của các bình phương này (phương sai) bằng cách chia cho số lượng dữ liệu
7. Lấy căn bậc hai của phương sai để có độ lệch chuẩn

Ví dụ thực tế về tính toán

Giả sử bạn muốn đo volatility của cổ phiếu công ty ABC trong 4 ngày, giá cổ phiếu lần lượt là 10, 12, 9 và 14 đồng.

Bước 1 - Tính trung bình giá: (10 + 12 + 9 + 14) ÷ 4 = 11.25 đồng

Bước 2 - Tính độ lệch so với trung bình:

• Ngày 1: 10 – 11.25 = -1.25
• Ngày 2: 12 – 11.25 = 0.75
• Ngày 3: 9 – 11.25 = -2.25
• Ngày 4: 14 – 11.25 = 2.75

Bước 3 - Bình phương các độ lệch:

• Ngày 1: (-1.25)² = 1.5625
• Ngày 2: (0.75)² = 0.5625
• Ngày 3: (-2.25)² = 5.0625
• Ngày 4: (2.75)² = 7.5625

Bước 4 - Cộng các bình phương: 1.5625 + 0.5625 + 5.0625 + 7.5625 = 14.75

Bước 5 - Tính phương sai: 14.75 ÷ 4 = 3.6875

Bước 6 - Lấy căn bậc hai: √3.6875 ≈ 1.92 đồng

Kết quả này cho thấy giá cổ phiếu của công ty ABC thường lệch khỏi trung bình khoảng 1.92 đồng.

Volatility hoạt động như thế nào trong thị trường Forex

Trong thị trường ngoại hối (Forex), volatility là thước đo sự biến động của giá trị tiền tệ theo thời gian, giống như các thị trường khác. Sự biến động cao hơn đồng nghĩa với rủi ro lớn hơn, nhưng cũng tạo ra cơ hội cho các trader kiếm lợi từ các biến động giá tiềm năng.

Các cặp tiền tệ có Volatility cao

Các cặp tiền tệ mới nổi hoặc ít thanh khoản thường có volatility cao, ví dụ:

• USD/ZAR
• USD/MXN
• USD/TRY

Các cặp tiền tệ có Volatility thấp

Các cặp chính có tính thanh khoản cao hơn thường có volatility thấp hơn, ví dụ:

• EUR/USD
• USD/CHF
• EUR/GBP
• NZD/USD

Mẹo giao dịch Forex trong thị trường Volatility cao

Sử dụng chỉ báo kỹ thuật để hỗ trợ

Dải Bollinger giúp xác định thị trường đang mua quá mức hoặc bán quá mức, từ đó dự đoán khả năng đảo chiều của giá.

Chỉ số Biến động Trung bình (ATR) đo lường volatility tuyệt đối, giúp trader điều chỉnh trailing stop để giảm thiểu rủi ro.

Chỉ số Sức mạnh tương đối (RSI) đo cường độ của sự thay đổi giá, chỉ ra xem đồng tiền đã bị mua quá mức hay bán quá mức, hỗ trợ quyết định giao dịch.

Đặt điểm dừng lỗ

Việc sử dụng Stop Loss luôn là phương pháp tốt, đặc biệt khi giao dịch với các đồng tiền có độ biến động cao. Stop Loss giúp hạn chế tổn thất vượt quá mức bạn sẵn sàng chấp nhận.

Tuân thủ kế hoạch giao dịch

Trader thành công thường có kế hoạch rõ ràng và tuân thủ nghiêm ngặt. Việc tuân thủ kế hoạch giúp bạn quản lý volatility của thị trường một cách có kỷ luật và đều đặn.

Chiến lược quản lý Volatility trong danh mục đầu tư

Nghĩ dài hạn

Đầu tư không phải là trò chơi ngắn hạn. Sự biến động ngày hôm nay hoặc tuần này có thể không quan trọng nếu bạn có kế hoạch đầu tư dài hạn nhiều năm. Nếu bạn cần sử dụng tiền trong thời gian ngắn, đừng đầu tư số tiền đó.

Xem volatility như cơ hội

Thay vì xem volatility là vấn đề, hãy xem nó là cơ hội. Khi giá giảm, bạn có thể mua nhiều cổ phiếu hơn với cùng một số tiền.

Giữ cân bằng trong danh mục đầu tư

Khi volatility cao, cần điều chỉnh tỷ lệ đầu tư của bạn để cân đối, sẵn sàng đón nhận các biến động giá mạnh.

Tóm tắt ngắn gọn về Volatility

Volatility có nghĩa là “sự biến động” và đo lường mức độ thay đổi của giá tài sản. Các tài sản có volatility cao thường được xem là rủi ro hơn vì giá ít dự đoán hơn.

Việc đo lường volatility có thể thực hiện qua nhiều phương pháp như độ lệch chuẩn, chỉ số VIX hoặc hệ số beta. Mỗi phương pháp có ưu điểm và hạn chế riêng.

Nhà đầu tư và trader thành công thường hiểu rõ về volatility và sử dụng nó như một công cụ để tạo lợi nhuận, thay vì sợ hãi như trước đây. Do đó, việc học hỏi và thực hành sẽ giúp bạn thành thạo trong giao dịch thị trường có volatility.