Ý nghĩa của cung cầu: ý tưởng thúc đẩy thị trường và quyết định đầu tư

Nếu là nhà đầu tư nghiêm túc trong việc hiểu thị trường chứng khoán, bạn sẽ quen thuộc với khái niệm “Cầu và cung” — cơ chế cơ bản thúc đẩy sự biến động của giá trị tất cả các tài sản, bất kể là cổ phiếu, tiền tệ hay hàng hóa.

Khái niệm này không chỉ sống động trong sách vở kinh tế học mà còn thể hiện rõ ràng trong thị trường tài chính hàng ngày, hàng giờ qua sự dao động của giá cả, nhu cầu mua bán và quyết định của các nhà giao dịch, nhà đầu tư.

Ý nghĩa của cầu và cung: Định nghĩa đơn giản bao quát

Ý nghĩa của cầu (Demand) là nhu cầu mua hàng hóa hoặc dịch vụ ở các mức giá khác nhau, có nghĩa là ở mức giá thấp, người mua muốn mua nhiều hơn, nhưng khi giá tăng, họ sẽ giảm lượng muốn mua lại.

Cung (Supply) là nhu cầu bán hoặc số lượng hàng hóa mà người bán sẵn lòng đưa ra thị trường ở các mức giá khác nhau. Nguyên tắc đối nghịch với cầu, khi giá cao, người bán sẵn lòng bán nhiều hơn; khi giá thấp, sức bán yếu đi.

Khi đường cầu và đường cung cắt nhau tại một điểm, điểm đó gọi là cân bằng (Equilibrium) — giá và lượng hàng mà thị trường hài lòng.

Quy luật cầu: Mối quan hệ nghịch đảo chắc chắn

Khi giá tăng, nhu cầu mua thường giảm đi, gọi là “quy luật cầu”, có hai nguyên nhân chính:

Ảnh hưởng thu nhập: Khi giá giảm, giá trị thực trong túi tiền của bạn (tính theo giá trị thực) tăng lên, bạn có thể mua nhiều hơn.

Ảnh hưởng thay thế: Khi hàng hóa này rẻ hơn so với các hàng hóa khác, người tiêu dùng sẽ chọn mua hàng này thay thế.

Ngoài giá cả, cầu còn bị ảnh hưởng bởi: thu nhập của người tiêu dùng, giá các hàng hóa liên quan, sở thích, số lượng người mua trên thị trường, dự đoán về giá trong tương lai, mùa vụ, chính sách của nhà nước và cả niềm tin tâm lý.

Quy luật cung: Mối quan hệ cùng chiều

Cung hoạt động ngược lại với cầu. Khi giá cao, người bán thường sẵn lòng bán nhiều hơn để thu lợi nhuận lớn hơn. Khi giá thấp, số lượng hàng hóa người bán cung cấp giảm xuống.

Các yếu tố ảnh hưởng đến cung gồm: chi phí sản xuất, giá các hàng hóa thay thế, số lượng đối thủ cạnh tranh, công nghệ, dự đoán về giá, khí hậu và thiên tai, chính sách thuế, tỷ giá hối đoái và khả năng tiếp cận vốn.

Cân bằng và lý do giá trở lại mức ổn định

Chỉ riêng cầu hoặc cung không thể quyết định giá, mà giá thực sự hình thành tại điểm cân bằng.

Nếu giá cao hơn điểm cân bằng, sẽ xảy ra dư cung (Oversupply), người bán sẽ tích trữ hàng, gây áp lực giảm giá trở lại về mức cân bằng.

Ngược lại, nếu giá thấp hơn điểm cân bằng, sẽ xảy ra thiếu hụt, nhiều người mua cạnh tranh để mua, đẩy giá lên trở lại.

Có thể nói, cầu và cung là những thành phần quan trọng quyết định giá cả và khối lượng giao dịch của hàng hóa hoặc dịch vụ trên thị trường.

Ý nghĩa của cầu và cung trong thị trường tài chính: Phức tạp hơn ta nghĩ

Trong lĩnh vực chứng khoán, cổ phiếu có thể xem như là “hàng hóa”, nhưng các yếu tố ảnh hưởng đến cầu và cung lại phức tạp và liên kết chặt chẽ hơn.

Các yếu tố chính thúc đẩy cầu trong thị trường chứng khoán

• Tình hình kinh tế vĩ mô: tăng trưởng kinh tế, lạm phát và lãi suất. Ví dụ, khi lãi suất thấp, nhà đầu tư sẽ tìm kiếm lợi nhuận từ thị trường chứng khoán nhiều hơn.

• Thanh khoản trong hệ thống: khi dòng tiền trong hệ thống tăng, nhà đầu tư có nhiều tiền để đầu tư hơn, thúc đẩy cầu đối với các tài sản rủi ro.

• Niềm tin: dự đoán về tương lai kinh tế, kết quả hoạt động của công ty hoặc tình hình chính trị ảnh hưởng sâu sắc đến quyết định đầu tư.

Các yếu tố ảnh hưởng đến cung cổ phiếu

• Chính sách công ty: quyết định tăng vốn, mua lại cổ phiếu hoặc phát hành cổ phiếu mới, ảnh hưởng trực tiếp đến lượng cổ phiếu trên thị trường.

• Chào bán cổ phiếu lần đầu (IPO) của các công ty mới: làm tăng cung cổ phiếu.

• Quy định thị trường: các điều kiện như “Thời kỳ im lặng” hoặc hạn chế bán cổ phiếu đều ảnh hưởng đến cung.

Phân tích cơ bản: Cầu và cung nhìn từ giá trị

Trong phân tích cơ bản, nhà đầu tư không chỉ nhìn vào giá cổ phiếu mà còn đặt câu hỏi: Thị trường cần công ty này đến mức nào?

Khi có tin tốt (ví dụ, kết quả kinh doanh vượt mong đợi), nhu cầu đầu tư tăng lên, người mua sẵn sàng trả giá cao hơn, trong khi người bán rút khỏi thị trường, giá cổ phiếu tăng.

Ngược lại, khi có tin xấu, người mua giảm lượng, lực bán tăng, giá giảm.

Phân tích kỹ thuật: Cầu và cung thể hiện qua biểu đồ nến

Các nhà giao dịch sử dụng các công cụ để quan sát lực mua bán:

Đọc biểu đồ nến

Nến xanh (Đóng cửa cao hơn mở cửa): cầu mạnh hơn cung, người mua thắng thế.

Nến đỏ (Đóng cửa thấp hơn mở cửa): cung mạnh hơn cầu, người bán thắng thế.

Nến Doji (Mở và đóng gần như bằng nhau): hai phe cân bằng, giá bị giới hạn.

Nhìn xu hướng

Khi giá tạo đỉnh mới liên tục, thể hiện cầu còn mạnh, giá có xu hướng tiếp tục tăng.

Khi giá tạo đáy mới liên tục, thể hiện cung còn mạnh, giá có xu hướng tiếp tục giảm.

Hỗ trợ và kháng cự

Hỗ trợ (Support): nơi cầu chờ đợi, nhà đầu tư xem đây là điểm mua tốt.

Kháng cự (Resistance): nơi cung chờ đợi, nhà đầu tư sẵn sàng bán để chốt lời.

Kỹ thuật Demand Supply Zone: Nhận diện điểm mua bán nâng cao

Các nhà giao dịch chuyên nghiệp dùng “Vùng cầu và vùng cung” để bắt các điểm mất cân bằng của giá và xu hướng tìm lại cân bằng mới.

Loại 1: Quay đầu (Reversal)

Vùng cầu Drop Base Rally (DBR): giá giảm nhanh do cung mạnh, rồi dừng lại khi lực bán yếu đi. Sau đó, các yếu tố khác xuất hiện, lực mua trở lại mạnh, giá bật lên rõ ràng.

Vùng cung Rally Base Drop (RBD): giá tăng nhanh do cầu mạnh, rồi bắt đầu dừng lại. Khi lực mua yếu đi và tin xấu xuất hiện, giá đảo chiều giảm mạnh.

Loại 2: Tiếp tục xu hướng (Continuation)

Vùng cầu Rally Base Rally (RBR): giá tăng trong xu hướng tăng, trader chờ điểm phá vỡ kháng cự.

Vùng cung Drop Base Drop (DBD): giá giảm trong xu hướng giảm, trader chờ điểm phá vỡ hỗ trợ.

Các nhà giao dịch dùng kỹ thuật này có thể bắt chính xác hơn các điểm đảo chiều và tiếp diễn của giá.

Ý nghĩa của cầu và cung mở rộng đến quyết định đầu tư dài hạn

Nhà đầu tư dài hạn cần nhớ rằng, cầu và cung không chỉ ảnh hưởng trong ngày hôm nay, mà còn đóng vai trò tích lũy các yếu tố khác nhau.

Niềm tin của nhà đầu tư về “tương lai” của công ty là yếu tố thúc đẩy hoặc cản trở cầu chung. Khi các chương trình kinh tế quốc gia, nâng cao năng lực sản xuất, hoàn thành dự án lớn hoặc tiếp cận thị trường mới, đều là lý do làm cầu tăng cao và đẩy giá cổ phiếu phản ánh giá trị cao hơn.

Tóm lại: Cầu và cung nằm ở đâu

Ý nghĩa của cầu và cung về cơ bản là nhu cầu mua bán hàng hóa.

Nhưng trong thực tế đầu tư, nó chính là nhịp đập của thị trường — các yếu tố thúc đẩy giá, ảnh hưởng đến giá trị, và phân biệt các nhà đầu tư thành công với những người chỉ tham gia mà không hiểu rõ.

Thông qua học hỏi, thử nghiệm và quan sát giá thực tế trên thị trường, bạn sẽ bắt đầu thấy “sức mạnh mua bán” này hoạt động thật sự qua từng cây nến, từng biểu đồ, và mỗi lần các nhà đầu tư cùng quyết định xem hôm nay họ muốn mua bao nhiêu.