## Depreciation ค่าเสื่อมราคา - Những điều nhà đầu tư cần biết

Khi nói đến phân tích báo cáo tài chính, từ **depreciation** hay giá trị hao mòn là một khái niệm chính mà nhà đầu tư cần hiểu. Đây không chỉ là thuật ngữ kế toán mà còn là công cụ quan trọng để đánh giá chất lượng doanh nghiệp một cách thực sự

### ค่าเสื่อมราคา (Depreciation) là gì? Nói đơn giản

Depreciation có nghĩa là quá trình giá trị của tài sản cố định (như máy móc, tòa nhà, ô tô) giảm theo thời gian. Kế toán sẽ ghi nhận khoản giảm này như một chi phí để phản ánh hao mòn và sử dụng thực tế của tài sản

Có hai góc nhìn để hiểu depreciation:
- **Góc nhìn vật lý**: Tài sản cố định xuống cấp và mất giá theo tự nhiên
- **Góc nhìn kế toán**: Phân bổ chi phí ban đầu của tài sản trong suốt thời gian sử dụng

Ví dụ: Công ty mua máy tính trị giá 50.000 đồng, dự kiến sử dụng trong 5 năm. Giá trị hao mòn sẽ phân bổ khoảng 10.000 đồng mỗi năm

### Tại sao giá trị hao mòn lại quan trọng đối với nhà đầu tư?

Giá trị hao mòn ảnh hưởng đáng kể đến lợi nhuận ròng và EBIT. Khi bạn xem báo cáo tài chính, khoản này sẽ bị trừ khỏi doanh thu, làm giảm lợi nhuận ròng

**Điều quan trọng**: EBIT (Lợi nhuận trước lãi vay và thuế) không bao gồm lãi vay và thuế, nhưng **bao gồm** giá trị hao mòn. Trong khi đó EBITDA sẽ cộng thêm giá trị hao mòn và khấu hao trở lại

Lý do nhà đầu tư quan tâm:
- Doanh nghiệp có nhiều tài sản cố định (như khách sạn, nhà máy lọc dầu) sẽ có giá trị hao mòn cao, dẫn đến lợi nhuận ròng thấp
- Hiểu EBIT và EBITDA giúp so sánh công ty trong các ngành khác nhau một cách công bằng

### Tài sản nào có thể tính giá trị hao mòn?

**Tài sản có thể tính depreciation:**
- Phương tiện vận chuyển, tòa nhà, hạ tầng
- Máy móc và thiết bị công nghiệp
- Thiết bị văn phòng, nội thất, máy tính
- Tài sản vô hình (như bằng sáng chế, bản quyền, phần mềm)

**Tài sản không thể tính depreciation:**
- Đất (vì có tuổi thọ vô hạn)
- Tài sản sưu tầm (như tranh, đồng hồ)
- Đầu tư (cổ phiếu, trái phiếu)
- Tài sản cá nhân

### Các phương pháp tính giá trị hao mòn chính

#### 1. Phương pháp đường thẳng (Straight-line Method)
Phương pháp đơn giản và phổ biến nhất, chia chi phí ban đầu của tài sản đều theo số năm sử dụng

**Công thức**: (Giá trị ban đầu - Giá trị còn lại) ÷ tuổi thọ

**Ưu điểm**: Dễ hiểu, giảm sai sót, phù hợp với doanh nghiệp phổ thông

**Nhược điểm**: Không phản ánh nhanh sự mất giá trong năm đầu, không tính đến chi phí bảo trì tăng theo tuổi

#### 2. Phương pháp giảm dần hai lần (Double-declining Balance)
Phương pháp tăng tốc, cho giá trị hao mòn cao trong năm đầu và giảm dần đều sau đó

**Ưu điểm**: Giúp bù đắp chi phí bảo trì tăng lên trong các năm sau, tối đa hóa khấu trừ thuế trong năm đầu

**Nhược điểm**: Phức tạp hơn, không phù hợp doanh nghiệp nhỏ

#### 3. Phương pháp giảm dần (Declining Balance Method)
Phương pháp tăng tốc trung bình, giá trị tài sản được tính hao mòn gấp đôi phương pháp đường thẳng

Ưu điểm: Cân bằng giữa đơn giản và chính xác

#### 4. Phương pháp dựa trên số lượng sản phẩm (Units of Production)
Tính hao mòn dựa trên số lượng sản phẩm sản xuất hoặc giờ vận hành

**Ví dụ**: Máy móc trong nhà máy dự kiến sản xuất 1 triệu đơn vị trong vòng đời. Năm nay sản xuất được 100.000 đơn vị, giá trị hao mòn = 10% chi phí ban đầu

**Ưu điểm**: Chính xác cho tài sản hoạt động không đều đặn

**Nhược điểm**: Khó theo dõi trong thực tế

### Giá trị khấu hao (Amortization) là gì?

Khấu hao tương tự depreciation nhưng áp dụng cho:
- **Tài sản vô hình**: bản quyền, sáng chế, danh tiếng công ty
- **Nợ vay và khoản nợ**: trả nợ theo kỳ hạn, mỗi kỳ gồm lãi và gốc

**Ví dụ**: Công ty có bản quyền trị giá 10.000 đồng, sử dụng trong 10 năm. Giá trị khấu hao = 1.000 đồng mỗi năm

### Sự khác biệt chính giữa Depreciation và Amortization

| Tiêu chí | Depreciation | Amortization |
|------|--------------|--------------|
| **Tài sản** | Có hình dạng (như tòa nhà, máy móc) | Vô hình (như bản quyền, sáng chế) |
| **Phương pháp tính** | Đường thẳng hoặc tăng tốc | Chỉ đường thẳng |
| **Giá trị còn lại** | Có tính đến | Không tính đến |

### Ảnh hưởng đến phân tích tài chính

Khi phân tích EBIT và EBITDA, nhớ rằng:

**EBIT** = Lợi nhuận ròng + lãi vay + thuế (Giá trị hao mòn đã tính vào rồi)

**EBITDA** = EBIT + giá trị hao mòn + khấu hao

Doanh nghiệp có nhiều tài sản cố định (như doanh nghiệp sở hữu nhiều tài sản cố định) thường có depreciation cao, làm EBIT thấp, nhưng EBITDA có thể tốt hơn. Vai trò chính của EBITDA là cung cấp hình ảnh rõ nét về khả năng tạo ra lợi nhuận trước khi xem xét cấu trúc vốn (lãi vay, thuế) và đầu tư vào tài sản cố định

### Ứng dụng trong đầu tư

Nhà đầu tư thông minh sẽ:
1. Kiểm tra chính sách depreciation của công ty, vì có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận báo cáo
2. So sánh EBITDA của các công ty có cấu trúc tài sản khác nhau
3. Điều chỉnh lợi nhuận để phản ánh đúng thực tế hơn

Hiểu depreciation nghĩa là hiểu các thuật ngữ quan trọng trong đọc báo cáo tài chính, giúp bạn ra quyết định đầu tư tốt hơn