Bí mật của đỉnh cao lịch sử của vàng| Tăng 120 lần trong 50 năm, liệu trong thập kỷ tới còn tiếp tục tăng không?

Vàng là công cụ lưu trữ giá trị lâu đời nhất trong lịch sử nhân loại, với đặc tính mật độ cao, dễ bảo quản và ứng dụng rộng rãi, luôn là tài sản quan trọng trên thị trường tài chính. Điều đáng chú ý là, trong nửa thế kỷ qua, vàng đã trải qua quá trình từ bị lãng quên đến được tái khám phá — năm 2025 liên tiếp lập đỉnh giá vàng lịch sử, ẩn chứa đằng sau đó là logic gì? Đà tăng kéo dài 50 năm này có thể tiếp tục đến 50 năm tiếp theo không?

Từ 35 USD đến 4300 USD: Giá vàng đã tăng gấp 120 lần như thế nào?

Việc hình thành đỉnh cao lịch sử của giá vàng không phải là điều xảy ra trong một sớm một chiều.

Quay lại ngày 15 tháng 8 năm 1971, Tổng thống Mỹ Nixon tuyên bố tháo liên kết đô la với vàng, hệ thống Bretton Woods chính thức sụp đổ. Trước đó, hệ thống thương mại quốc tế quy định 1 ounce vàng tương đương 35 USD, thực chất đô la chính là phiếu đổi vàng. Sau khi tháo liên kết, vàng thoát khỏi mức giá bị đóng băng, bắt đầu dao động tự do theo cung cầu thị trường.

Từ năm 1971 đến nay, giá vàng đã hoàn thành một sự tăng giá đáng kinh ngạc — từ 35 USD/ounce leo thang đến lần đầu vượt qua 4300 USD/ounce vào tháng 10 năm 2024, tăng hơn 120 lần. Đặc biệt, từ đầu năm 2024, đà tăng của vàng còn mạnh mẽ hơn, cả năm tăng hơn 104%, và đến đầu năm 2025, giá vàng lại một lần nữa xác lập đỉnh cao lịch sử, nhiều tổ chức quốc tế liên tiếp nâng mục tiêu giá cho năm tới.

Bốn thời kỳ của thị trường vàng tăng giá: lịch sử lặp lại như thế nào?

Nhìn lại hơn 50 năm qua, đà tăng của giá vàng không phải là đi theo đường thẳng, mà thể hiện qua bốn chu kỳ tăng rõ rệt, mỗi chu kỳ đều phù hợp với các bối cảnh địa chính trị và kinh tế khác nhau.

Làn sóng thứ nhất: Khủng hoảng tín dụng đô la (1971-1975)

Sau tháo liên kết, vàng tăng từ 35 USD lên 183 USD, trong vòng 5 năm tăng hơn 400%. Động lực chính của đợt tăng này xuất phát từ lo ngại về triển vọng của đô la — vì đã không còn khả năng quy đổi ra vàng, người dân bắt đầu nghi ngờ giá trị tương lai của nó. Sau đó, khủng hoảng dầu mỏ bùng phát, Mỹ phát hành thêm tiền để đối phó, đẩy giá vàng lên cao hơn nữa. Tuy nhiên, khi khủng hoảng dầu mỏ kết thúc và niềm tin vào đô la được phục hồi, giá vàng lại giảm về khoảng 100 USD.

Làn sóng thứ hai: Xung đột địa chính trị đẩy lạm phát lên cao (1976-1980)

Giá vàng lại tăng từ 104 USD lên 850 USD, tăng hơn 700%. Bối cảnh tăng giá lần này là do cuộc khủng hoảng dầu mỏ thứ hai ở Trung Đông, khủng hoảng con tin Iran, cuộc xâm lược Afghanistan của Liên Xô, gây ra suy thoái toàn cầu và lạm phát cao. Tuy nhiên, đợt tăng này đã quá mức cần thiết, khi khủng hoảng kết thúc và Chiến tranh Lạnh kết thúc, giá vàng nhanh chóng giảm trở lại, trong 20 năm sau dao động trong khoảng 200-300 USD.

Làn sóng thứ ba: Chiến tranh và khủng hoảng tài chính (2001-2011)

Sự kiện 11/9 thay đổi cục diện thế giới. Mỹ phát động chiến tranh chống khủng bố toàn cầu, chi tiêu quân sự lớn, dẫn đến chính phủ Mỹ liên tục hạ lãi suất và phát hành trái phiếu, đẩy giá nhà đất tăng. Để kiềm chế đà tăng của giá nhà, Fed bắt đầu tăng lãi suất, dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính 2008. Để cứu nền kinh tế, Mỹ lại kích hoạt QE, in tiền ồ ạt. Trong thập kỷ này, giá vàng từ 260 USD tăng lên 1921 USD, tăng hơn 700%. Sau khi khủng hoảng nợ châu Âu bùng phát năm 2011, giá vàng còn chạm đỉnh cao nhất trong chu kỳ, rồi dần ổn định quanh mức 1000 USD.

Làn sóng thứ tư: Tăng cường bất ổn toàn cầu (2015 đến nay)

Trong mười năm gần đây, giá vàng bước vào một kênh tăng mới. Từ 2015 đến 2023, vàng tăng từ 1060 USD lên 2000 USD. Các yếu tố thúc đẩy gồm chính sách lãi suất âm của Nhật Bản và châu Âu, xu hướng toàn cầu giảm đô la, QE điên cuồng của Mỹ năm 2020, chiến tranh Nga-Ukraina năm 2022, xung đột Israel-Palestine năm 2023. Đến năm 2024-2025, giá vàng còn thể hiện ở mức kỷ lục — năm 2024 vượt 2800 USD, đến tháng 10 lập đỉnh mới 4300 USD. Các nhà phân tích cho rằng, các yếu tố như rủi ro chính sách kinh tế Mỹ, các ngân hàng trung ương tích trữ vàng, leo thang căng thẳng Trung Đông, biến số xung đột Nga-Ukraina, đồng USD yếu đi đều đang thúc đẩy đỉnh cao lịch sử của giá vàng này.

Đằng sau đỉnh cao lịch sử của giá vàng: Cơ hội đầu tư hay tín hiệu rủi ro?

Lợi nhuận từ đầu tư vàng như thế nào?

Trong 50 năm qua, lợi nhuận của vàng tăng gấp 120 lần thực sự gây ấn tượng. Nhưng nếu so sánh với các tài sản khác, kết luận không đơn giản như vậy. Cùng giai đoạn 1971-2025, chỉ số Dow Jones tăng từ khoảng 900 điểm lên gần 46000 điểm, tăng khoảng 51 lần. Điều này cho thấy lợi nhuận dài hạn của vàng thực tế không nhất thiết vượt trội so với cổ phiếu.

Quan trọng hơn, đà tăng của vàng không phải là đều đặn. Trong giai đoạn 1980-2000, giá vàng dao động trong khoảng 200-300 USD, nếu đầu tư vàng trong 20 năm này, hầu như không có lợi nhuận. Điều này cho chúng ta một bài học quan trọng: vàng phù hợp với chiến lược lướt sóng, chứ không phải là nắm giữ dài hạn đơn thuần.

Bản chất của việc đầu tư vàng là gì?

Khác với cổ phiếu và trái phiếu, lợi nhuận của vàng hoàn toàn dựa vào chênh lệch giá, không sinh lãi hoặc cổ tức. Do đó, cốt lõi của việc đầu tư vàng là nắm bắt thời điểm vào ra thị trường. Thông thường, quy luật là: thị trường tăng trưởng dài hạn → giảm mạnh đột ngột → dao động ổn định → khởi động lại xu hướng tăng, lặp đi lặp lại.

Cần nhấn mạnh rằng, ngay cả khi giá vàng điều chỉnh giảm, các mức đáy thấp hơn cũng ngày càng cao hơn, do chi phí khai thác vàng tăng theo thời gian. Điều này có nghĩa là nhà đầu tư không nên quá hoảng loạn khi giá điều chỉnh, mà cần nắm bắt quy luật đáy dài hạn ngày càng nâng cao.

Chu kỳ kinh tế quyết định giá trị phân bổ vàng

Các loại tài sản vàng, cổ phiếu, trái phiếu có cơ chế lợi nhuận khác nhau:

• Vàng: lợi nhuận từ chênh lệch giá, không có lãi, phụ thuộc vào tâm lý thị trường và nhu cầu trú ẩn an toàn
• Trái phiếu: lợi nhuận từ cổ tức, ổn định, phụ thuộc vào lãi suất
• Cổ phiếu: lợi nhuận từ tăng trưởng doanh nghiệp, dài hạn tốt nhất, phụ thuộc vào tăng trưởng kinh tế

Xét về độ khó đầu tư, trái phiếu dễ nhất, vàng xếp thứ hai, cổ phiếu khó nhất. Nhưng về lợi nhuận, trong 50 năm qua, vàng có hiệu quả cao nhất, còn 30 năm gần đây, cổ phiếu thể hiện tốt hơn, vàng xếp thứ hai, trái phiếu kém nhất.

Tình hình kinh tế quyết định lựa chọn tối ưu:

Trong giai đoạn tăng trưởng kinh tế, lợi nhuận doanh nghiệp khả quan, cổ phiếu dễ tăng giá; trái phiếu với lợi ích cố định trở nên kém hấp dẫn hơn; vàng cũng không còn được ưa chuộng như một công cụ bảo toàn giá trị. Ngược lại, trong thời kỳ suy thoái kinh tế, cổ phiếu giảm, vàng và trái phiếu được ưa chuộng nhờ đặc tính bảo toàn giá trị và lợi tức cố định.

Chiến lược an toàn nhất là đa dạng hóa tài sản — dựa trên mức độ chấp nhận rủi ro cá nhân, đồng thời nắm giữ cổ phiếu, trái phiếu, vàng để cân đối rủi ro. Trong các thời kỳ chiến tranh Nga-Ukraina 2022, lạm phát tăng cao năm 2023, sự biến động thị trường cho thấy tầm quan trọng của phân bổ đa tài sản.

Năm cách đầu tư vàng

Có nhiều phương thức đầu tư vàng:

Vàng vật chất: Mua trực tiếp vàng thỏi, ưu điểm là tính ẩn danh cao, có giá trị sưu tầm, nhược điểm là thanh khoản kém, giao dịch bất tiện.

Sổ tiết kiệm vàng: Chứng chỉ gửi vàng của ngân hàng, có thể đổi lấy vàng vật chất hoặc ngược lại, tiện lợi mang theo, nhưng chênh lệch giá mua bán lớn, không có lãi.

ETF vàng: Quỹ giao dịch theo giá vàng, thanh khoản tốt hơn sổ tiết kiệm, nhưng phải trả phí quản lý, không phù hợp với thị trường ít biến động dài hạn.

Hợp đồng tương lai vàng: Công cụ giao dịch ký quỹ, có đòn bẩy, khả năng mở vị thế mua bán hai chiều, chi phí thấp, là lựa chọn của các nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Hợp đồng chênh lệch vàng(CFD): Cũng là công cụ đòn bẩy, linh hoạt hơn, sử dụng vốn hiệu quả hơn, thời gian giao dịch tự do, phù hợp với nhà đầu tư nhỏ lẻ ngắn hạn.

Triển vọng: Đỉnh cao lịch sử của giá vàng có thể trở thành điểm khởi đầu mới?

Liệu giá vàng có thể lặp lại đà tăng trong 50 năm tới? Câu trả lời phụ thuộc vào một số biến số:

Liệu rủi ro địa chính trị toàn cầu có tiếp tục gia tăng, đồng USD có tiếp tục mất giá, các ngân hàng trung ương có tiếp tục tích trữ vàng, tăng trưởng kinh tế toàn cầu có chậm lại hay không. Hiện tại, đa số các yếu tố này đều hướng tới việc duy trì đà mạnh của giá vàng.

Tuy nhiên, nhà đầu tư cần nhớ rằng, đỉnh cao lịch sử của giá vàng thường báo hiệu thị trường đang cực kỳ quá tải, lúc này cần thận trọng hơn. Cách tiếp cận lý tưởng là: phân bổ vàng như một công cụ phòng hộ trong thời kỳ bất ổn kinh tế, chốt lời hợp lý khi kinh tế khả quan, chứ không chỉ đơn thuần đặt cược vào việc giá vàng tiếp tục tăng.

Đối mặt với thị trường biến động không ngừng, phân bổ đa dạng tài sản là cách phòng ngừa rủi ro đen đúa tốt nhất. Dù vàng không mang lại lợi tức, nhưng trong thời điểm then chốt, nó có thể phát huy chức năng bảo toàn giá trị, chính là giá trị thực sự của nó trong danh mục đầu tư.