## Ngoại hối trader cần biết: Chín động lực cốt lõi ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái

Trong thị trường ngoại hối quốc tế, không có yếu tố đơn lẻ nào quyết định sự tăng giảm của đồng tiền. Thực tế, các yếu tố ảnh hưởng đến ngoại hối rất đa dạng, nhà giao dịch cần hiểu logic vận hành của thị trường trên nhiều khung thời gian ngắn, trung và dài hạn. Bài viết này sẽ phân tích sâu các lực lượng quyết định xu hướng tỷ giá, giúp bạn đưa ra các quyết định giao dịch sáng suốt hơn.

### Trong ngắn hạn, hai lực lượng thúc đẩy biến động tỷ giá

**Ảnh hưởng tức thời của chính sách lãi suất**

Quyết định lãi suất của ngân hàng trung ương thường gây chấn động ngay lập tức thị trường ngoại hối. Khi một quốc gia công bố tăng lãi suất, nhà đầu tư sẽ ngay lập tức bị thu hút — lợi nhuận từ gửi tiền cao hơn lập tức thu hút dòng vốn vào, nhu cầu đối với đồng tiền của quốc gia đó tăng vọt, khiến tỷ giá tăng theo đường cầu. Ngược lại, khi hạ lãi suất: dòng vốn chảy ra, đồng tiền mất giá. Ngân hàng dự trữ Ấn Độ từng nâng lãi suất để ngăn chặn đà giảm của rupee, ví dụ này rõ ràng thể hiện sức mạnh của công cụ chính sách.

**Tiên đoán của thị trường tự thực hiện**

Tâm lý tập thể của nhà giao dịch thường tạo ra một sức mạnh vô hình. Giả sử thị trường lan truyền kỳ vọng đồng tiền sẽ tăng giá, nhà đầu tư theo đó mua vào theo đà, chính hành động mua này đã đẩy giá lên, xác nhận dự đoán ban đầu. Thời kỳ bong bóng bất động sản Mỹ 2005-06, kỳ vọng lãi suất thấp đã kích thích sự tò mò về tăng giá nhà, từ đó thúc đẩy nhu cầu USD, cuối cùng làm USD tăng giá. Các xu hướng do cảm xúc chi phối này thường khó dự đoán nhất, nhưng lại ảnh hưởng sâu sắc nhất.

### Các yếu tố trung hạn: Cuộc đấu tranh của các yếu tố cơ bản kinh tế

**Chênh lệch lạm phát quyết định thứ tự sức mua**

Nhà đầu tư luôn ưu tiên mua các đồng tiền có sức mua cao hơn. Khi tỷ lệ lạm phát của một quốc gia thấp hơn nhiều so với trung bình toàn cầu, đồng tiền của quốc gia đó sẽ ít bị mất giá hơn. Ngược lại, các quốc gia có lạm phát cao sẽ liên tục đối mặt với tình trạng mất giá tiền tệ. Ví dụ Zimbabwe gây ấn tượng mạnh — tỷ lệ lạm phát mất kiểm soát cuối cùng đã phá hủy giá trị đồng tiền của họ, khiến đồng Zimbabwe trở thành "kẻ bị bỏ rơi" trên thị trường ngoại hối.

**Thị trường lao động phản ánh sức khỏe kinh tế**

Tỷ lệ thất nghiệp là đèn báo hiệu của nền kinh tế. Thất nghiệp cao đồng nghĩa với năng lực kinh tế yếu, sản lượng bị bỏ phí, đồng tiền tự nhiên khó duy trì sức mạnh. Báo cáo việc làm phi nông nghiệp của Mỹ (NFP) hàng tháng, dữ liệu tích cực sẽ thúc đẩy chỉ số USD tăng, phản ánh sự đánh giá lại triển vọng kinh tế Mỹ của nhà đầu tư. Thời điểm công bố dữ liệu việc làm rất quan trọng đối với nhà giao dịch.

**Nợ chính phủ và khả năng chịu đựng**

Hãy tưởng tượng một công ty đã nợ nần chồng chất, bạn còn muốn đầu tư vào đó không? Quốc gia cũng vậy. Nợ chính phủ cao sẽ làm mất lòng tin của vốn ngoại, giảm sức hấp dẫn của đồng tiền quốc gia đó, cuối cùng dẫn đến giảm tỷ giá. Nhà đầu tư cần theo dõi xu hướng nợ chính phủ dài hạn để đánh giá biên an toàn đầu tư vào đồng tiền của quốc gia đó. Áp lực giảm giá của đồng rupee Ấn Độ trong những năm gần đây phần nào do nợ chính phủ chưa thể giảm hiệu quả theo giá dầu tăng.

**Thị trường vốn là nhiệt kế của nền kinh tế**

Hiệu suất của thị trường chứng khoán thường dẫn trước các yếu tố cơ bản kinh tế. Khi thị trường chứng khoán liên tục giảm, thường cho thấy niềm tin nhà đầu tư bị tổn thương; còn khi thị trường tăng, dự báo nền kinh tế đang khởi sắc. Sự tăng trưởng mạnh của thị trường vốn Trung Quốc từ năm 2005 đã thúc đẩy nhu cầu liên tục đối với nhân dân tệ, từ đó đẩy tỷ giá nhân dân tệ lên cao. Muốn dự đoán xu hướng tỷ giá, theo dõi sát sao diễn biến thị trường chứng khoán của quốc gia đó là việc làm quan trọng.

### Trong dài hạn, các yếu tố cấu trúc cạnh tranh

**Điều kiện thương mại quyết định nền tảng đồng tiền**

Quốc gia có xuất khẩu mạnh thường có đồng tiền vững vàng hơn. Nếu một quốc gia liên tục xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu, các nhà đầu tư nước ngoài cần đổi tiền để mua hàng, tạo ra lực mua liên tục. Trung Quốc chính là dựa trên lợi thế thương mại này, đồng tiền của họ duy trì sức hấp dẫn trên thị trường ngoại hối. Cải thiện điều kiện thương mại thường là nền tảng dài hạn cho sự tăng giá của tỷ giá.

**Ổn định chính trị quyết định dòng vốn**

Quốc gia ổn định về chính trị sẽ thu hút vốn ngoại hơn. Chính phủ ổn định đồng nghĩa với chính sách dự đoán được, quyền sở hữu được bảo vệ, các rào cản tăng trưởng kinh tế ít hơn. Ngày bỏ phiếu Brexit của Anh, sự bất ổn chính trị đã khiến đồng bảng Anh giảm mạnh so với USD, minh chứng rõ ràng tác động trực tiếp của rủi ro chính trị đến tỷ giá.

**Chính sách tiền tệ và tài khóa phối hợp**

Xu hướng tỷ giá dài hạn phản ánh sức hấp dẫn của chính sách tiền tệ và tài khóa của một quốc gia. Nếu chính phủ đưa ra các chính sách thu hút vốn nước ngoài (như ưu đãi thuế, quy định thuận lợi), dòng vốn sẽ chảy vào, nhu cầu đồng nội tệ tăng lên. Mức độ thân thiện chính sách này thường quyết định xu hướng tỷ giá trung và dài hạn.

### Ứng dụng thực chiến các yếu tố ảnh hưởng ngoại hối

Hiểu rõ các cơ chế ảnh hưởng đến ngoại hối này, nhà giao dịch cần: chuẩn bị phương án trước khi công bố dữ liệu kinh tế quan trọng, nâng cao ý thức rủi ro khi xuất hiện rủi ro chính trị, điều chỉnh vị thế nhanh chóng khi chính sách thay đổi. Thị trường ngoại hối phức tạp bởi vì chín yếu tố này thường vận hành cùng lúc, ảnh hưởng lẫn nhau. Nắm vững mối liên hệ giữa chúng chính là nền tảng để kiếm lợi lâu dài.