Đường cung và đường cầu: Tại sao giá cổ phiếu thay đổi theo lực mua bán

Nhiều nhà đầu tư thắc mắc tại sao giá cổ phiếu lại biến động lên xuống, dù là sự điều chỉnh nhanh chóng hay giảm sâu không lường trước được. Thực tế, những biến động này không xảy ra một cách ngẫu nhiên mà là kết quả của hai lực lượng liên tục tác động: lực mua (cầu) và lực bán (cung). Hiểu rõ mối quan hệ này là chìa khóa để nắm bắt chính xác nhịp điệu thị trường.

Đường cung và đường cầu: nền tảng của biến động giá

Trước khi hiểu cách tận dụng các lực lượng này, chúng ta cần hiểu ý nghĩa của từng phía đại diện.

Cầu là nhu cầu mua ở các mức giá khác nhau. Khi vẽ mối quan hệ này trên đồ thị, ta có đường cầu, thường có xu hướng (dốc xuống), phản ánh rằng càng thấp giá, càng có nhiều người muốn mua. Ngược lại, giá cao chỉ phù hợp với một số ít người sẵn lòng trả tiền.

Cung hay đường cung là nhu cầu bán ở các mức giá khác nhau. Đường cung thường có xu hướng (dốc lên), nghĩa là càng cao giá, người bán sẵn sàng cung cấp lượng lớn hơn, vì họ dựa trên lợi nhuận kỳ vọng.

Tại điểm giao nhau của đường cung và cầu, gọi là cân bằng (Equilibrium), nơi lượng người mua muốn mua bằng lượng người bán muốn bán. Giá hình thành tại đây là giá ổn định, không có áp lực thay đổi.

Các yếu tố thúc đẩy giá tài sản biến động

Trong thị trường tài chính, đường cung và cầu không cố định mãi mãi. Có nhiều yếu tố có thể thay đổi vị trí của cả hai đường:

Yếu tố cầu:

• Tình hình kinh tế vĩ mô (tăng trưởng kinh tế, lạm phát, lãi suất)
• Thanh khoản hệ thống tài chính (lượng tiền lưu thông trong thị trường)
• Niềm tin của nhà đầu tư (kỳ vọng về tương lai của nền kinh tế và doanh nghiệp)

Yếu tố cung:

• Quyết định của công ty, như tăng vốn hoặc mua lại cổ phiếu, làm thay đổi trực tiếp lượng cổ phiếu trên thị trường
• Phát hành cổ phiếu mới (IPO), làm tăng lượng chứng khoán trong thị trường
• Chính sách và quy định ảnh hưởng đến khả năng chào bán chứng khoán

Nhận diện đường cung qua phân tích kỹ thuật

Nhà giao dịch không cần chờ đợi đường cung hình học rõ ràng mới nhận diện, mà có thể đọc tín hiệu qua hành động giá:

Nến:

• Nến xanh (đóng cửa cao hơn mở cửa) cho thấy cầu mạnh, người mua có thể đẩy giá đi lên
• Nến đỏ (đóng cửa thấp hơn mở cửa) cho thấy cung mạnh, áp lực bán đẩy giá xuống
• Nến doji (đóng mở gần như bằng nhau) thể hiện sự đấu tranh giữa hai lực lượng chưa rõ ràng

Hỗ trợ và kháng cự:

• Hỗ trợ (Support) là vùng có lượng cầu lớn chờ sẵn. Khi giá giảm đến đây thường có xu hướng bật lên
• Kháng cự (Resistance) là vùng có lượng cung lớn chờ sẵn. Khi giá tiến đến đây thường bị đẩy lui

Xu hướng (Trend):

• Nếu giá tạo đỉnh mới liên tục, thể hiện cầu vẫn còn mạnh
• Nếu giá tạo đáy mới liên tục, thể hiện cung vẫn còn áp lực

Kỹ thuật Demand Supply Zone để bắt nhịp thị trường

Kỹ thuật này cố gắng bắt nhịp khi giá mất cân bằng và tìm kiếm trạng thái cân bằng mới. Có thể chia thành 2 nhóm chính:

Điểm đảo chiều (Reversal)

1) DBR (Demand Zone Drop Base Rally) - Đảo chiều tăng: Giá giảm nhanh (Drop) đến vùng cầu lớn, sau đó tạm dừng (Base), khi lực mua và bán đấu tranh, cuối cùng lực mua thắng, đẩy giá tăng trở lại (Rally)

2) RBD (Supply Zone Rally Base Drop) - Đảo chiều giảm: Giá tăng nhanh (Rally) đến vùng cung lớn, sau đó tạm dừng (Base), khi lực mua bắt đầu yếu đi, lực bán thắng, đẩy giá giảm (Drop)

Tiếp diễn theo xu hướng (Continuation)

1) RBR (Rally Base Rally) - Xu hướng tăng tiếp diễn: Giá tăng, tạm dừng rồi tăng tiếp khi lực mua trở lại mạnh mẽ

2) DBD (Drop Base Drop) - Xu hướng giảm tiếp diễn: Giá giảm, tạm dừng rồi giảm tiếp khi lực bán trở lại mạnh mẽ

Từ lý thuyết đến thực hành

Đường cung tồn tại trong mọi biểu đồ giá, nhưng thách thức là nhận diện chính xác vị trí của đường cung và hành vi đi kèm, đòi hỏi nhiều kinh nghiệm. Việc học tập dựa trên thực tế giá, tích lũy quan sát từ các dữ liệu quá khứ sẽ giúp nhà giao dịch ra quyết định nhanh và chính xác hơn, từ việc tìm điểm vào phù hợp đến xác định mức cắt lỗ hợp lý.

Hiểu sâu về đường cung và lực mua bán là nền tảng, là công cụ không thể thiếu trong đầu tư thị trường tài chính hiện đại.