## Chi phí biến đổi và chi phí cố định - Tại sao doanh nghiệp cần phân biệt rõ ràng

Nguy cơ tiềm ẩn trong quản lý doanh nghiệp là không hiểu rõ mình đang tiêu tiền vào đâu, phần lớn do không phân biệt rõ ràng giữa chi phí cố định và chi phí biến đổi. Nếu bạn hiểu rõ sự khác biệt này, sẽ dễ dàng hơn trong việc định giá bán, lập kế hoạch sản xuất và dự báo lợi nhuận chính xác hơn.

## Chi phí biến đổi là gì - Thay đổi theo khối lượng sản xuất

**Chi phí biến đổi** là khoản chi phí tự nhiên sẽ tăng hoặc giảm theo khối lượng sản xuất hoặc bán hàng của bạn. Càng sản xuất nhiều, chi phí này càng cao; giảm khi hoạt động sản xuất thu hẹp.

Điều cần hiểu là **chi phí biến đổi** không phụ thuộc vào quyết định của nhà quản lý mà dựa trên thước đo - thước đo bình chứa, được đánh giá trực tiếp dựa trên số lượng hàng hóa được sản xuất ra.

### Ví dụ về chi phí biến đổi trong thực tế

**Nguyên vật liệu và thành phần** - Nếu bạn làm pizza, càng sản xuất nhiều, bạn càng phải mua bột, phô mai, và các thành phần khác nhiều hơn. Hôm nay bán không hết, nguyên vật liệu cũng sẽ hết.

**Tiền lương trực tiếp** - Nhân viên làm việc cố định liên tục là chi phí cố định, nhưng công nhân làm theo ca, thuê thêm theo từng đợt sản xuất sẽ là chi phí biến đổi.

**Chi phí năng lượng** - Khi máy móc hoạt động mạnh để sản xuất nhiều hơn, năng lượng tiêu thụ cũng tăng lên.

**Bao bì và vận chuyển** - Càng nhiều hàng hóa, cần nhiều hộp đựng và chi phí vận chuyển hơn.

**Hoa hồng** - Đội bán hàng nhận hoa hồng theo doanh số, càng bán nhiều, chi phí càng tăng.

## Chi phí cố định là gì - Nó cố định bất kể bạn có sản xuất hay không

**Chi phí cố định** là khoản chi bạn phải trả dù có sản xuất hay không. Nó giống như thuế của doanh nghiệp - phải đóng hàng tháng dù cửa hàng có khách hay không.

Chi phí cố định đóng vai trò quan trọng trong lập kế hoạch tài chính vì nó cho biết "mức tối thiểu" doanh nghiệp cần phải có doanh thu để hòa vốn.

### Ví dụ về chi phí cố định mà doanh nghiệp phải đối mặt

**Tiền thuê mặt bằng** - Dù tháng này bán được nhiều hay ít, vẫn phải trả đủ tiền thuê.

**Lương nhân viên** - Nhân viên cố định làm việc liên tục phải nhận lương hàng tháng, ngay cả khi doanh số giảm.

**Chi phí bảo hiểm** - Bảo hiểm tài sản, sức khỏe nhân viên, trách nhiệm chung đều phải trả định kỳ.

**Lãi vay** - Nếu bạn vay vốn để xây dựng doanh nghiệp, lãi vay phải trả dù có lãi hay lỗ.

**Khấu hao tài sản** - Thiết bị, máy móc, tòa nhà, phương tiện đều giảm giá trị theo thời gian, ghi nhận trong sổ sách dù bạn có sử dụng hay không.

**Phí đăng ký thành viên, hệ thống, phần mềm** - Chi phí duy trì tài khoản ngân hàng, phần mềm POS, thông báo, vẫn phải trả theo hợp đồng dài hạn.

## Sự khác biệt là gì - Tại sao cần phân biệt rõ ràng

| Vấn đề | Chi phí cố định | Chi phí biến đổi |
|--------|------------------|------------------|
| **Thay đổi** | Không thay đổi theo khối lượng sản xuất | Thay đổi trực tiếp theo khối lượng sản xuất |
| **Tính linh hoạt** | Không thể giảm trong ngắn hạn | Có thể tăng giảm theo nhu cầu |
| **Ảnh hưởng đến điểm hòa vốn** | Càng cao, cần bán nhiều hơn để hòa vốn | Càng cao, cần giảm chi phí để duy trì lợi nhuận |
| **Quyết định** | Cần xem xét đầu tư dài hạn | Có thể điều chỉnh trong ngắn hạn |

Ví dụ thực tế: Công ty có chi phí lao động trực tiếp cao sẽ thích đầu tư vào máy móc để thay thế, giảm chi phí biến đổi lớn, chi phí cố định ổn định hơn.

## Cách kết hợp hai loại để tính tổng chi phí thực sự

**Tổng chi phí = Chi phí cố định + (Chi phí biến đổi trên mỗi đơn vị × Số lượng sản phẩm)**

Hiểu công thức này giúp bạn có thể:

- **Tính điểm hòa vốn** - Bao nhiêu đơn vị cần bán để không lỗ
- **Đặt giá bán phù hợp** - Bao phủ cả chi phí cố định và biến đổi, có lợi nhuận
- **Phân tích vùng chi phí cao** - Xác định nơi tiêu tốn nhiều tiền nhất
- **Quyết định đầu tư** - Có nên mua máy móc hay không
- **Điều chỉnh kế hoạch sản xuất** - Sản xuất bao nhiêu đơn vị là tối ưu

Ví dụ: Quán cà phê của bạn có tiền thuê mặt bằng, lương nhân viên = 50,000 đồng/tháng (cố định), chi phí trên ly cà phê = 20 đồng (biến đổi). Nếu bán được 200 ly, tổng chi phí = 50,000 + (20 × 200) = 54,000 đồng. Để đạt lợi nhuận 30%, cần bán 300 ly cà phê.

## Kỹ thuật thực sự để kiểm soát cả hai loại chi phí

**Với chi phí cố định:**
- Thương lượng hợp đồng thuê linh hoạt hơn
- Không thuê toàn bộ nhân viên cố định, dùng freelancer một phần
- Giảm chi phí phần mềm bằng cách chọn gói phù hợp

**Với chi phí biến đổi:**
- Đàm phán với nhà cung cấp để có giá nguyên vật liệu tốt hơn
- Cải tiến quy trình sản xuất để tiêu thụ ít năng lượng hơn
- Giảm thiểu lãng phí, hao hụt nguyên liệu

## Tóm lại

Hiểu rõ sự khác biệt giữa **chi phí biến đổi** và chi phí cố định là nền tảng để quản lý doanh nghiệp vững mạnh. Nếu biết rõ chi phí nào cố định, chi phí nào biến đổi, bạn sẽ biết cần bán bao nhiêu để thoát khỏi lỗ và đưa ra quyết định đầu tư hoặc điều chỉnh kế hoạch sản xuất một cách sáng suốt hơn. Tùy thuộc vào vấn đề doanh nghiệp đang đối mặt, bạn cần giảm chi phí ở đâu để đạt hiệu quả tối đa.